BEAUTY OF EXPANSION OF LETTERS IN TO WORDS.

 emtaTi adbhutamainadi aksharamulakoorpu-naerpu.avi achchunu kalupukoni tama hallusvaroopamugaa maaranugalavu.maroka akshararoopamaina taruvaata ottugaanu maaragalavu.achchu guNimtamugaa maarinappaTikini,aksharamu hallugaa maarinappaTikini bhaavasaumdaryamunu-bhaashaa saushThavamunu balaparachuTakaegaa.

 avi tama paridhiloenae umToo,tama saamraajyaanni vstarimchukumTaayi.

 udaaharanamunaku

kalamu anae padamunu gamaniddaamu.

 sahana bhaavamutoeimkoka aksharamunaku choeTistoo anaeka arthavamtamaina padamulanu sRshTistaayi.

1.kalamu

2.kalahamu

3.kalanamu

4.kalasamu

5.kalavaramu

6.kalakalamu  ...ilaa ennenno kottapadamulu kotta arthamulu.

 okavaeLa kotta aksharamunu tamatoe kalupukonuTanu nishaedhimchinanu E maatramu baadhapaDaka,guNimtaroopamuloe nunna achchulanu,ottularoopamuloe nunna hallulanu tamatoe kalupukumToo,halluroopamugaa taamu aTu-iTu jarugutoo tama saamraajyamunu vistarimchukoegalavu.

 kalamu anu padamuloe k+l+Mhallu umTaayi.vaaTi tamaashaa chooddaamaa.

 kamala

 kooli

 keelu

 kulamu

 loekulu

 loekamu

 koemali

 koelamu

 kulamu

 moolika

 mooka

 moola

 moolamu

 maemu

 molaka

 maalalu

 milamila

 laukikamu

 kaulu

 kumulu

 maeka/maeku

 ilaa ennoe padamulu.

molaka moolamu

milamila koelamu

kumulu kulamu

moolikamoolamu

maemu laukikamu

moolamoolalu ilaa ennoe renDaesi padamulu ..imkaa

 ennennoe

 okaTi renDu aksharamula sahaayamutoe vaakyamulugaanu tamasaamraajyamunu vistarimchuchunnavi.

 molakamoolamu kamalamutoe nunnadi.

 maekakeelu maekutoe kumuluchunnadi

 moolamoolala moolikalu ivi...

   kalla,malli,lolli,molla,malle,mokka,kukka,mukku,kommu,kummu,mukka,kaakimukku,....

 mallemokka,kukkamukku,...ilaa marikonni

 kallakoeri lolli

 kaakimukkuna mukka

 kommulatoe kummuTa

 ilaa enta viSaalamugaanaina vistRtini chemdavachchunu.

 nachchitae marikonnimTini jatachaeyamDi.dhanyavaadamulu..

 ఎంతటి అద్భుతమైనది అక్షరములకూర్పు-నేర్పు.అవి అచ్చును కలుపుకొని తమ హల్లుస్వరూపముగా మారనుగలవు.మరొక అక్షరరూపమైన తరువాత ఒత్తుగాను మారగలవు.అచ్చు గుణింతముగా మారినప్పటికిని,అక్షరము హల్లుగా మారినప్పటికిని భావసౌందర్యమును-భాషా సౌష్ఠవమును బలపరచుటకేగా.

 అవి తమ పరిధిలోనే ఉంటూ,తమ సామ్రాజ్యాన్ని వ్స్తరించుకుంటాయి.

 ఉదాహరనమునకు

కలము అనే పదమును గమనిద్దాము.

 సహన భావముతోఇంకొక అక్షరమునకు చోటిస్తూ అనేక అర్థవంతమైన పదములను సృష్టిస్తాయి.

1.కలము

2.కలహము

3.కలనము

4.కలసము

5.కలవరము

6.కలకలము  ...ఇలా ఎన్నెన్నొ కొత్తపదములు కొత్త అర్థములు.

 ఒకవేళ కొత్త అక్షరమును తమతో కలుపుకొనుటను నిషేధించినను ఏ మాత్రము బాధపడక,గుణింతరూపములో నున్న అచ్చులను,ఒత్తులరూపములో నున్న హల్లులను తమతో కలుపుకుంటూ,హల్లురూపముగా తాము అటు-ఇటు జరుగుతూ తమ సామ్రాజ్యమును విస్తరించుకోగలవు.

 కలము అను పదములో క్+ల్+ంహల్లు ఉంటాయి.వాటి తమాషా చూద్దామా.

 కమల

 కూలి

 కీలు

 కులము

 లోకులు

 లోకము

 కోమలి

 కోలము

 కులము

 మూలిక

 మూక

 మూల

 మూలము

 మేము

 మొలక

 మాలలు

 మిలమిల

 లౌకికము

 కౌలు

 కుములు

 మేక/మేకు

 ఇలా ఎన్నో పదములు.

మొలక మూలము

మిలమిల కోలము

కుములు కులము

మూలికమూలము

మేము లౌకికము

మూలమూలలు ఇలా ఎన్నో రెండేసి పదములు ..ఇంకా

 ఎన్నెన్నో

 ఒకటి రెండు అక్షరముల సహాయముతో వాక్యములుగాను తమసామ్రాజ్యమును విస్తరించుచున్నవి.

 మొలకమూలము కమలముతో నున్నది.

 మేకకీలు మేకుతో కుములుచున్నది

 మూలమూలల మూలికలు ఇవి...

   కల్ల,మల్లి,లొల్లి,మొల్ల,మల్లె,మొక్క,కుక్క,ముక్కు,కొమ్ము,కుమ్ము,ముక్క,కాకిముక్కు,....

 మల్లెమొక్క,కుక్కముక్కు,...ఇలా మరికొన్ని

 కల్లకోరి లొల్లి

 కాకిముక్కున ముక్క

 కొమ్ములతో కుమ్ముట

 ఇలా ఎంత విశాలముగానైన విస్తృతిని చెందవచ్చును.

 నచ్చితే మరికొన్నింటిని జతచేయండి.ధన్యవాదములు..

 

 

 

WHERE IS SCHOOL?

 Edi naa baDi?

 ***********

 buDugu seegaanapasoonaamba okasaari ilaa maaTlaaDukumTunnaaraTa.

 nannu baDiki pampistaamamTunnaaru.asalu baDi amtae EmiToe akkaDaku emduku pampistaamamTunnaaroe kanukkoevaali anukunnaadaTa buDugu.

 seegaana navvutoo naaku chaalaa baDula paerlu telusu.vinukoe annadaTa.

1.monna raamayya naannatoe vyaapaarampai raabaDilaedu annaaDaTa.

 amTae raamayya veLLina choeTa baDilaedannamaaTa annaaDu buDugu.

  naenu vinnaanu bheemuDu raakshasuDu talabaDinaaraTa abagaamae

 kaani vaaLLu porabaDinaaraemoe baDi daari.emdukoe kusteepaDutunnaaru annadi seegaana tana chakraallaamTi kaLLani tipputoo.

 vaari bomma kanabaDinadi.arupu vinabaDinadi A roeju.

 avunu avunu anukumTumDagaanae chorabaDi vachchaaDu buDugu snaehituDu.meeraa evaroe anukuni porabaDinaanu amToo.mugguru eguruchunna koetipillanu choostoo pagalabaDi navvukumTunnaaru.imtaloe amma piluvagaanae taDabaDi vatunnaamamToo veLLipoeyaaru.ammapraematoe muDipaDiyunna vaari Anamdamu ammakathalu vaari vijnaanapu peTTubaDigaa vijayapathamutoe muDipaDina mahaneeyamaina manabaDivaipunaku padapadamannaayi.

  baadhyatalanu teliyachaedi-bhavitanu teerchididdukunaedi baDi.

 avunamTaaraa/kaadamTaaraa

   dhanyavaadamulu. 

 ఏది నా బడి?

 ***********

 బుడుగు సీగానపసూనాంబ ఒకసారి ఇలా మాట్లాడుకుంటున్నారట.

 నన్ను బడికి పంపిస్తామంటున్నారు.అసలు బడి అంతే ఏమిటో అక్కడకు ఎందుకు పంపిస్తామంటున్నారో కనుక్కోవాలి అనుకున్నాదట బుడుగు.

 సీగాన నవ్వుతూ నాకు చాలా బడుల పేర్లు తెలుసు.వినుకో అన్నదట.

1.మొన్న రామయ్య నాన్నతో వ్యాపారంపై రాబడిలేదు అన్నాడట.

 అంటే రామయ్య వెళ్ళిన చోట బడిలేదన్నమాట అన్నాడు బుడుగు.

  నేను విన్నాను భీముడు రాక్షసుడు తలబడినారట అబగామే

 కాని వాళ్ళు పొరబడినారేమో బడి దారి.ఎందుకో కుస్తీపడుతున్నారు అన్నది సీగాన తన చక్రాల్లాంటి కళ్ళని తిప్పుతూ.

 వారి బొమ్మ కనబడినది.అరుపు వినబడినది ఆ రోజు.

 అవును అవును అనుకుంటుండగానే చొరబడి వచ్చాడు బుడుగు స్నేహితుడు.మీరా ఎవరో అనుకుని పొరబడినాను అంటూ.ముగ్గురు ఎగురుచున్న కోతిపిల్లను చూస్తూ పగలబడి నవ్వుకుంటున్నారు.ఇంతలో అమ్మ పిలువగానే తడబడి వతున్నామంటూ వెళ్ళిపోయారు.అమ్మప్రేమతో ముడిపడియున్న వారి ఆనందము అమ్మకథలు వారి విజ్ఞానపు పెట్టుబడిగా విజయపథముతో ముడిపడిన మహనీయమైన మనబడివైపునకు పదపదమన్నాయి.

  బాధ్యతలను తెలియచేది-భవితను తీర్చిదిద్దుకునేది బడి.

 అవునంటారా/కాదంటారా

   ధన్యవాదములు. 

 

iF A LETTER IS MOVING/WORD IS MOVING? JARUGUTUMDI

 naenu jarigitae ani aksharamu-padamu

   anukumTae Emavutumdoe?

  **********************

saradaagaa okasaari aksharamu padamutoe annadaTa.naenemta mamchidaaninoe neeku telusaa? padanirmaaNamuloe paTishThataku naenu modaTiaksharamugaa konnisaarlu,remDava aksharamugaa,mooDava aksharamugaa,naalgava ashkaramugaa komchamukomchamu jarugutoo merisi/murisipoetumTaanu ani.okkaasaari choopistaavaa naaku arthamuchaesukoevaTaaniki annadaTa padamu Emee teliyanaTlu.Os alaagae a,Too ha aksharamu mumduku vachchimdaTa konnipadamulanu choopistoo.

1.hayamu

2.vihagamu

3.kalahamu

4.mudaavahamu

5.saevaasamoohamu ani amToo,amtaTitoe Agaka padamunu nuvvu jaragagalavaa ani aDigimdaTa daaniki padamu chirunavvutoe mimmalni amtae naaloeni aksharamulanu kadilimchi chellaachedaru chaeyakumDaa jaagrattagaa jarugutaanu amdaTa gambheeramugaa alaagaa okkasaari karigi choopistaavaa ani aksharamu aDugagaanae,

1.......hitamu

2......sahitamu.

3.....parahitamu

4....samaajahitamu

5...parasparahitamu amTumdagaanae

 nuvvujarugutunnaa neeloeni hitamu Sabdamu daani bhaavamu maaraTamlaedu.

 naenu jarugakalugutunnaanu gaani naa kottapadamulu kotta arthamulanisrunnavi ani komchamu tana uniki gurimchi aloechimchatamu modalupeTTagaanae padamu naa unikiki neevaekadaa moolamu nee uniki neeloe daagina achchu-hallulae kadaa kanuka evari pratyaekata vaaridae sadukupoedaamu bhaashanu marimta arthavamtamuchayuTaku anukonnaayaTa.

 marikonnimTini jatachaeyamDi.

    dhanyavaadamulu.

 నేను జరిగితే అని అక్షరము-పదము

   అనుకుంటే ఏమవుతుందో?

  **********************

సరదాగా ఒకసారి అక్షరము పదముతో అన్నదట.నేనెంత మంచిదానినో నీకు తెలుసా? పదనిర్మాణములో పటిష్ఠతకు నేను మొదటీక్షరముగా కొన్నిసార్లు,రెండవ అక్షరముగా,మూడవ అక్షరముగా,నాల్గవ అష్కరముగా కొంచముకొంచము జరుగుతూ మెరిసి/మురిసిపోతుంటాను అని.ఒక్కాసారి చూపిస్తావా నాకు అర్థముచేసుకోవటానికి అన్నదట పదము ఏమీ తెలియనట్లు.ఓస్ అలాగే అ,టూ హ అక్షరము ముందుకు వచ్చిందట కొన్నిపదములను చూపిస్తూ.

1.హయము

2.విహగము

3.కలహము

4.ముదావహము

5.సేవాసమూహము అని అంటూ,అంతటితో ఆగక పదమును నువ్వు జరగగలవా అని అడిగిందట దానికి పదము చిరునవ్వుతో మిమ్మల్ని అంతే నాలోని అక్షరములను కదిలించి చెల్లాచెదరు చేయకుండా జాగ్రత్తగా జరుగుతాను అందట గంభీరముగా అలాగా ఒక్కసారి కరిగి చూపిస్తావా అని అక్షరము అడుగగానే,

1.......హితము

2......సహితము.

3.....పరహితము

4....సమాజహితము

5...పరస్పరహితము అంటుందగానే

 నువ్వుజరుగుతున్నా నీలోని హితము శబ్దము దాని భావము మారటంలేదు.

 నేను జరుగకలుగుతున్నాను గాని నా కొత్తపదములు కొత్త అర్థములనిస్రున్నవి అని కొంచము తన ఉనికి గురించి అలోచించతము మొదలుపెట్టగానే పదము నా ఉనికికి నీవేకదా మూలము నీ ఉనికి నీలో దాగిన అచ్చు-హల్లులే కదా కనుక ఎవరి ప్రత్యేకత వారిదే సదుకుపోదాము భాషను మరింత అర్థవంతముచయుటకు అనుకొన్నాయట.

 మరికొన్నింటిని జతచేయండి.

    ధన్యవాదములు.

 

UNITY IN DIVERSITY OF TELUGUWORDS.

 telugupadamula kaliviDi

 *******************

 telugupadamulu velugupadamulu.okapadamu tanaku taanu samarthavamtamai bhaavamunu spashTamugaateliyachaestunnappaTikini,marikonni aksharamulanu kalupukoni,kotta arthamugaa maelukalayikai alaraarutumTumdi.tallee nee biDDanai taritimchanee nannu.

 Seershika loeni kaliviDi anae padamuloeni chivari remDu aksharamulu viDi anu kalisilaemu/viDiviDigaa unnaamu anna arthamunu soochistunnappaTikini,kali anae remDu aksharamulanu kalupukoni daaniki virudhdhabhaavamaina aikamatyamunu soochistunnaayi.emtaTi pada chamatkaaramoe.

 తెలుగుపదముల కలివిడి

 *******************

 తెలుగుపదములు వెలుగుపదములు.ఒకపదము తనకు తాను సమర్థవంతమై భావమును స్పష్టముగాతెలియచేస్తున్నప్పటికిని,మరికొన్ని అక్షరములను కలుపుకొని,కొత్త అర్థముగా మేలుకలయికై అలరారుతుంటుంది.తల్లీ నీ బిడ్డనై తరితించనీ నన్ను.

 శీర్షిక లోని కలివిడి అనే పదములోని చివరి రెండు అక్షరములు విడి అను కలిసిలేము/విడివిడిగా ఉన్నాము అన్న అర్థమును సూచిస్తున్నప్పటికిని,కలి అనే రెండు అక్షరములను కలుపుకొని దానికి విరుధ్ధభావమైన ఐకమత్యమును సూచిస్తున్నాయి.ఎంతటి పద చమత్కారమో.

 marikonni padamulanu pariSeeliddaamu.

 *********************

 1.haaram-golusu,maala

   haaram anu padamu vyava anu remDu aksharamulanu tanamumdu chaerchukuni

 vyavahaaramu-chaestunna panigaa maaripoeyimdi.haaram anae padamu tana mumdaTi arthamunu koelpoeyi kotta arthamunu ichchaemduku sidhdhamayimdi.

 2.paalu-mana sampoorNa poeshaka Ahaaramu.

 paalu anna padamu tana mumdu vinna anu remDu aksharamulanu kalupukoni tana arthamunu maarchukonuTaku sidhdhamayimdi.

 vinnapaalu anna kottaSabDamu vinatulu padaepadae aDuguTanu teliyachaesae padamayimdi.

 ippuDu unnapadamu yokka athamunu

** telusukumToo,daaniloe daagina padamunu-daani arthamunu telusukunae prayatnamunu chaeddaamu.

 udadhi-samudramu.

 I padamuloeni modaTi achchu ayina u ni padamunumDi tolagimchi dadhi anna remDaksharamula padamunu grahistae perugu anna kotta arthamunichchae padamu ErpaDutumdi.

2.samdaehamu -anumaanamu

 sam annamodaTi aksharamunu tolagistae,

 daehamu-Sareeramugaa maarutumdi.

3.kimdanunna padamulaloe daagina padamulanu-vaaTi arthamulanu telusukumdaamu.

1.vichakshaNam

2.kaapuram

3.paataaLam.

  renDava padamuloeni pratyaekatanu gamanimchaaraa?

 kaapu-raitu-puram-paTTaNamu

 kaapuramu-kuTumbam

  paadanamaskaaramammaa padapaarijaatamaa.

 marikonnimTini jatachaeyamDi.

 dhanyavaadamulu.

 మరికొన్ని పదములను పరిశీలిద్దాము.

 *********************

 1.హారం-గొలుసు,మాల

   హారం అను పదము వ్యవ అను రెండు అక్షరములను తనముందు చేర్చుకుని

 వ్యవహారము-చేస్తున్న పనిగా మారిపోయింది.హారం అనే పదము తన ముందటి అర్థమును కోల్పోయి కొత్త అర్థమును ఇచ్చేందుకు సిధ్ధమయింది.

 2.పాలు-మన సంపూర్ణ పోషక ఆహారము.

 పాలు అన్న పదము తన ముందు విన్న అను రెండు అక్షరములను కలుపుకొని తన అర్థమును మార్చుకొనుటకు సిధ్ధమయింది.

 విన్నపాలు అన్న కొత్తశబ్డము వినతులు పదేపదే అడుగుటను తెలియచేసే పదమయింది.

 ఇప్పుడు ఉన్నపదము యొక్క అథమును

** తెలుసుకుంటూ,దానిలో దాగిన పదమును-దాని అర్థమును తెలుసుకునే ప్రయత్నమును చేద్దాము.

 ఉదధి-సముద్రము.

 ఈ పదములోని మొదటి అచ్చు అయిన ఉ ని పదమునుండి తొలగించి దధి అన్న రెండక్షరముల పదమును గ్రహిస్తే పెరుగు అన్న కొత్త అర్థమునిచ్చే పదము ఏర్పడుతుంది.

2.సందేహము -అనుమానము

 సం అన్నమొదటి అక్షరమును తొలగిస్తే,

 దేహము-శరీరముగా మారుతుంది.

3.కిందనున్న పదములలో దాగిన పదములను-వాటి అర్థములను తెలుసుకుందాము.

1.విచక్షణం

2.కాపురం

3.పాతాళం.

  రెండవ పదములోని ప్రత్యేకతను గమనించారా?

 కాపు-రైతు-పురం-పట్టణము

 కాపురము-కుటుంబం

  పాదనమస్కారమమ్మా పదపారిజాతమా.

 మరికొన్నింటిని జతచేయండి.

 ధన్యవాదములు.