SIVATANDAVASTOTRAM-02 ( RATI PRATI KSHANAM MAMA)

 2.జటాకటాహసంభ్రమభ్రమన్నిలింపనిర్ఝరీ-

-విలోలవీచివల్లరీవిరాజమానమూర్ధని |

ధగద్ధగద్ధగజ్జ్వలల్లలాటపట్టపావకే

కిశోరచంద్రశేఖరే రతిః ప్రతిక్షణం మమ || 2.

   

మమ పతి క్షణం రతిః-ప్రస్తుత శ్లోకములో  మనకు సాధకుడు తెలియచేస్తున్న ఆకాంక్ష.

 రతిః-స్థిరమైన ఆనందమును శివతాండవము ద్వారా పొందవలెనన్నది కోరిక. కాని మొడటి శ్లోకములు మంగళాశాసనముగా స్వామి శుభంకరుడై తన తాండవము ద్వారా శుభములకు సమస్తమునకు విస్తరింపచేస్తాడని కీర్తిస్తున్నది.

 కాని భాషాపరముగా అన్వయించుకుంటే అది

 చ కార చండ తాండవం-జరిగిపోయిన తాండవము.అందులో కేవలము రంగస్థలము ఏ విధముగా సంప్రోక్షణము గావింపబడినదో,స్వామిని సర్పము ఏ విధముగా చుట్టుకొని సత్కరించినదో,డమరునాదము స్వామి కదలికలకు మంగళ వాయిద్యముగా మ్రోగినదో కీర్తించబడినది.

 కాని సాధకుని చిత్తములో అది నిత్య-సత్య చైతన్య తాండవము.దానిని ప్రతిక్షణము అనుభవిస్తూ ఆనందపడటమే ఆకాంక్ష.కనుక రెండవ శ్లోకములో,

 శాశ్వతానందమును పొందుతకు సహకరించుచున్న నాలుగు ఉపమానములను సాధకుడు ప్రస్తావించుచున్నాడు.

1.మొడటిది-స్వామి 

 మూర్థని-శిరము పైభాగము.అది ఇప్పుడు అడవిగా నున్న జటలతో లేదు.దాని రూపమును అందమైన తీగెలతో చుట్తుకొనబడిన విశాలమైన పాత్రగా -జటా కటాహముగా స్పురింపచేయుచున్నది.జటలు అగ్నికి సంకేతము.ఇదే విషయము మన దక్షయజ్ఞ కథనము-బ్రహ్మకపాల వృత్తాంతము తెలియచేయుచున్నది.అట్టి అగ్నితత్త్వమైన జటాకటాహములో,

 నిలింప నిర్ఝరీ-దేవ ప్రవాహమైన సురగంగానది,

 సంభ్రమముతో భ్రమించుచున్నది.సుడులు తిరుగుచున్నది.స్వామికి ఆత్మ ప్రదక్షిణమును అత్యంత భక్తితో చేయుచున్నది.

 అగ్ని-సోమాత్మక స్వరూపమును దర్శించి ధన్యతనొందుటకు నా మది పరుగులుతీయుచున్నది.

  మరొక సంకేతమును సాధకుడు గమనించుచున్నాడు.

2. స్వామి ఫాలపట్టికగా పావకము-అగ్ని నేత్రము

 ధగధ్ధగధగముగా జ్వలిస్తున్నదట.

 పరమాద్భుతము.దానికి కొంచము పైన స్వామి సిగలో లేత చంద్రరేఖ చల్లదనము వెదజల్లుతూ ప్రకాశిస్తున్నదట.

 అట్టి అగ్నిసోమాత్మక స్వరూపమును నా చిత్తమును వీడకుండునుగాక అని సాధకుని ప్రార్థన.

   ఇందులో సాధకుడు నిజముగా స్వామిని అర్థించునది సుఖ-దు:ఖాతీత సమస్థితి  యని గ్రహించవలెను.

 ఏక బిల్వం శివార్పణం.

 

SIVATANDAVASTOTRAMU-01( " TANOTU NA SIVAH SIVAM)

 SLOKAM.

1.జటాటవీగలజ్జలప్రవాహపావితస్థలే

గలేవలంబ్య లంబితాం భుజంగతుంగమాలికామ్ |

డమడ్డమడ్డమడ్డమన్నినాదవడ్డమర్వయం

చకార చండతాండవం తనోతు నః శివః శివమ్ || 1 ||

 

 ప్రస్తుత శ్లోకము పరమాత్మ సాకారమును అగ్నిసోమాత్మకముగా,అనగా ప్రజ్వలనము-ప్రకాశము మేళవించుకొనినట్లున్నదట.దానికి ఉదాహరనముగా స్వామి జటాజూటము-అందులో బంధింపబడియున్న గంగమ్మ అటు-ఇటు కదలలేక సుడులు తిరుగుచున్నదట.జటా స్వరూపము ఘోరత్వమునకు-గంగ జలము చల్లదనమునకు సంకేతములుగా నున్నవి.అంతేకాదు స్వామి ఫాలనేత్రము-అగ్ని తత్త్వమునకు-వేడికి-సిగలోని చంద్రరేఖ చల్లదనమునకు సాఖ్యముగా నున్నవట.స్వామి తాండవమునకు కైలాసము వేదికయైనది.ఆ వేదిక స్వామి తలపై నుండి జారిపడుచున్న గంగమ్మ దైవ ప్రవాహ జలముతో సంప్రోక్షితమైనది.నర్తకుడు కూడా తన గలములో సర్పమును మాలగా ధరించి సభామర్యాదతో గౌరవింపబడుతున్నాడు.మంగళవాయిద్య సూచకముగా స్వామి చేతనున్న డమరుకము ధ్వనులను చేయుచున్నదట.

ప్రథమ పాదము వేదిక ప్రాభవమును ప్రస్తావించుచున్నది.

 స్వామి చేయబోతున్నది చండ తాండవము-అనగా దానికదేసాటి.అసమానమైనది.ఆ తాండవము శివః-శుభస్వరూపునిచే,సివం-శుభములను-తనోతు-విస్తరింపచేయునది.

 సకలచరాచరములలోని ప్రతి అణువునందును చైతన్యమును జాగృత పరచునది.తద్వార స్థితికార్యమును నడిపించినది.అట్టి తాందవ వేదిక రంగస్థలము కైలాసము.దట్టమైన స్వామి జటాజూటములో బంధింపబడీ సురగంగ ప్రవాహము శిద్ధిచేసినది.ఏమిటి ఆ వేదిక.పంచభౌతిక శరీరమనే ముడివేసుకొనబడిన (బ్రహ్మ-విష్ణు-రుద్ర ముడులలో) దాగిన చిత్తును సాక్షాత్కరింప చేయు వేదిక.

 రెండవపాదములో స్వామి తన గలమున సర్పమును మాలగా చుట్టుకొనినాడట.

గలేవ లంబ్య లంబితాం భుజంగ తుంగ మాలికాం.

  స్వామి కంఠమును భుజంగములు చుట్ట్లు చుట్టుకొని ఉన్నవట.వాచ్యార్థముగా స్వామి తాండవమునకు ముందు సర్పాలంకృతుడైనాడు గౌరవసూచకముగా.ఇది వాచ్యార్థము.అంతరార్థమేమిటి.ఈ వాక్యమును అగ్ని-సోమాత్మక సంకేతమే.స్వామి గళము గరల జ్వాలతో అగిని కలిగియుండును.దానిని చల్లదనముగల పాములు చుట్టుకొని ఉన్నవట.అంటే స్వామి వేడిని-చల్లదనమును పక్క పక్కనే ధరించియున్నప్పటికిని అవి పరస్పర్ము నిబద్ధతతో నుండునట్లు నియంత్రించుచున్నాడు.

 మూడవ వాక్యము.

 .డమడ్దమ నినాదవడ్దమర్వయం,

 గంగమ్మను,వాసుకిని అనుసరిస్తు,డమరుకం డమడమ నినాదముతో స్వామి చేతిని అలంకరించి,అర్వయం -ప్రకాశించుచున్నది.

 నాదం తనుమనిశం-శంకరం_ అన్నాడు త్యాగరాజు.

 మంగళ వాయిద్య సంకేతముగా స్వామి తన డమరుక నాదముతో మంగలవాయిద్యములను మ్రోగిస్తున్నాడట.నాదము తానుగా-పదము అమ్మగా సర్వజగములకు శుభములనొసఫుటకు,అనగా సకలజీవులను కదిలించుటకు స్వామి సన్నద్ధుడగుచున్నాడు.అట్టి స్వామి మనలను సమ్రక్షించునుగాక.

  ఏక బిల్వం శివార్పణం.

SIVATANDAVASTOTRAMU-INTRODUCTION

  "ప్రదోషం రజనీముఖే" ఆర్యోక్తి.ఆ సమయ ప్రాశస్త్యమును తెలియ్స్చేయునది శివ తాందవ స్తోత్రము.

   శివము అంటే నిత్యము-సత్యము అయిన మూలము.అది నిరాకారముగా నున్న భావనలో.ఆ మూలము తాను నిశ్చలముగా నుండి సకల చరాచరములను స్పందింపచేయుటయే తాండవము.ఇతిహాసము అనగా ఈ విధముగా జరిగినది అని చెప్పబడు సాహితీవిధానము.నిశ్చలమైన తత్త్వమును తెలిసికొనవలెనన్న దాని చుట్టు చలించుచున్న మరొక ఉదాహరనమును చూపితేగాని అర్థము చేసికొనుట కష్టము.కనుక సనాతనము నామరూపములను ప్రకటించేసినట్లు,ఆ ప్రకటిత స్వరూపము ఒక సభాస్థలిని-సమయమును-సందర్భమును,స్వభావమును వివరిస్తూ,సాక్షాత్కారమును కలిగిస్తూ,సత్కృపను వర్షిస్తుంది.దానిని అందుకొనుటకు హృదయమనే పాత్రను శుభ్రపరుస్తుంది.సిద్ధము చేస్తుంది.ముద్దు తీరుస్తుంది.దానికి ఉదాహరణమే మనము చర్చించుకునే "శివతాండవ స్తోత్రము".వేదిక కైలాసము.సమయము ప్రదోషము.సందర్భము రావణ దర్శనము-అనుభవము." సాహిత్యము పంచ చామర వృత్తము.పూజావసాన సమయమున స్తోత్ర పఠనము సర్వార్థసాధకమని చెప్పబడినది ఫలసృతిగా.ఈ స్తోత్రము 15 భాగములుగా/శ్లోకములుగా వానిలో రెండు ఫలశృతిగా,మిగిలిన 13 భక్తుని ఆకాంక్షగా స్వామి తాండవ సంరంభము,సాక్షాత్కారము,సాఫల్యతను తెలియచేస్తుంది.భక్తుని ఆర్ద్రతను మార్దవముగా తెలియచేస్తుంది.శబ్దము హృదయఘోషకు అద్దము పడుతుంది.అర్థము పరమార్థతకు ...సోపానమవుతుంది.

 సర్వేజనా సుఖినో భవతు అన్న సుభాషితమే శివ-   తాండవ -  స్తోత్రము.

 మొదటి స్లోకము

 1. .తనోతు న శివః శివం అంటూ ముగుస్తుంది.శుభములకు ప్రతినిధియైన పరమాత్మ తన తాండవము ద్వారా సకల శుభములను విస్తరించుగాక అని మంగళాశాసనమును చేస్తున్నది.ఒక సారి పరిశీలిద్దాము.

 ఏక బిల్వం శివార్పణం.