KURYAT KATAKSHAMKALYANI-11

  ప్రార్థన

  కవీంద్రాణాం చేతః కమలవన బాలాతప రుచిం

  

 సమం దేవి స్కంద ద్విపవదన పీతం స్తనయుగం

 తవేదం నఃఖేదం హరతు సతతం ప్రస్నుత ముఖం

 యదాలోక్యా శంకాకులిత హృదయో హాస జనకః

 స్వకుంభౌ హేరంబః పరిమృశతి హస్తేన ఝడితి.

 శ్లోకము

   

 యత్రాశయోలగతి తత్రాగజ వసతు కుత్రాపి నిస్తుల శుకా

 సుత్రామ కాలముఖసత్రాసకప్రకర సుత్రాణకాలిచరణా

 ఛత్రానిలాతిరయ పత్రాభిరామగుణ మిత్రామరీ సమవధూ

 కుత్రాసహీన మణి చిత్రాకృతి స్పురిత పుత్రాదిదాన నిపుణా.తాం రంజనమమీ.

1.  

 స్తోత్ర పూర్వపరిచయము.

 *******************

 ముగురమ్మలను మూడువిధములుగా స్తుతించి,ముచ్చటగా మూడు వరములను కోరిన మహాకవిని,ఆ" భక్తరక్షణ దాక్షిణ్య కటాక్షిణి,ఆ" సత్య సంపూర్ణ విజ్ఞాన సిద్ధిదాతాలోక పూజ్యుని చేయదలచినదేమో.

 కనుకనే మహాకవి ప్రస్తుత శ్లోకములో,చాందోగ్య ఉపనిషత్ మహావాక్యమైన.

"తత్-త్వం-అసి" ని బహుచమత్కారముగా మనకు పరిచయము చేస్తున్నారు.

 కంకాళ పక్షి విషయే అంటు మన ఉపాధి విషయమును ప్రస్తావించువేళ,ప్రజ్ఞానం బ్రహ్మ అను మొదటి వాక్యమును చెప్పకనే చెప్పినారు.బృందార బృంద పద ప్రయోగము చేస్తూ 'అయం-ఆత్మ బ్రహ్మ" అన్న రెండవ వాక్యమును స్పష్టీకరించారు.

  ఆ బ్రహ్మము తనలోనే-మనలోనే చైతన్యముగాఉందన్న విషయమును నొక్కివక్కాణిస్తూ,

"తయ్రాశయో లగతు-తత్ర అగజా వసతు" అంటూ,

 మనభాషలో చెప్పాలంతేనువ్వెక్కడుంటే-నేనక్కడ ఉంటానన్నభావనను గ్రహించే వరమును అర్థిస్తున్నారు ఆ "దేశ-కాల-అపరిఛ్చిన్నను." నమో-నమః.ఈ స్థితినిదాటితేనే కదా "త్వమేవాహం"అనే తత్త్వము అర్థమయ్యేది.

  ప్రస్తుత శ్లోకములో మహాకవి తన హృదయముతో పాటుగా అమ్మ అనుగ్రహమును సహచరించమంటే,మరొక మహానుభావుడు  ఆదిశంకరులు,

 "దదానీ-దీనేభ్య" అంటూ  ప్రారంభించి,

 మజ్జీవః-నిమజ్జన్ అంటూ , 

 నీ మందార పాదారవిందముల మకరందమును గ్రోలుతూ ఈజీవి అనే తుమ్మెదను  నీలో కలిసిపోనీయవమ్మా-అంటూ  ప్రార్థించారు.

 ఎంతటి మహద్భాగ్యము. 

  పద విన్యాసము

 *********

 "పరాకృత సరోజాత పరాక్రమ సరోరుహా" నమోనమః.

 

జగదంబ-

చరణా-చరణారవిందములు

త్రాణకారి- చరణా-

రక్షించేవి అమ్మవారి చరణారవిందములు

 సు-త్రాణకారి-చరణా

 సమర్థవంతముగా-రక్షించేవి-అమ్మవారిచరణములు

 ప్రకర-సు-త్రాణ కారి-చరణా

 ఒక్కరిని మాత్రమే కాదు-సమూహములను-సమర్థవంతముగా-రక్షించే -చరనములు కలది.

 త్రాసక-ప్రకర-సు-త్రాణకరి-చరణా

 భయముతో నున్న-సమూహములను-సమర్థవంతముగా-రక్షించే-చరణములు కలది.

 "దుష్టభీతి-మహా భీతిభంజనాయైనమో నమః"

 2.జగదంబ-నేర్పరి

  నిపుణా-నేర్పరి తనము కలది

  దాన-నిపుణా-ప్రసాదించుటలో నేర్పరి

  కు-త్రాస-హీన-దాన-నిపుణా

  కు-నింద-త్రాస-భయము-హీన-లేని-దాన-వరములను ప్రసాదించుటలో-నిపుణా-నేర్పరి.

  స్పురిత-కు-త్రాస-హీన-దాన నిపుణా

 ప్రకాశభరితమైన-అనింద్యమైన-భయరహితమైన-వరములను ప్రసాదించే నేర్పరి.

  జగదంబ

 " అంతర్ముఖ జనానంద ఫలదాయాయై నమః"

  మహాకవి అంతర్ముఖులతో బాటుగా అవనీతలమునకు కూడా పై వాక్యమును అనుసంధానిస్తున్నారు.

 నిపుణా-నేర్పరి తనము కలది తల్లి

 కు-భూమండలము యొక్క

 త్రాస-భయమును 

కు-త్రాస-హా

  భూమండలము యొక్కభయమును తొలగించునది.

    అంతేకాదు

3. అష్టలక్ష్మి-అష్టైశ్వర్య ప్రదాయిని.

నిపుణా-నేర్పరి

 దాన-నిపుణా

 వరములను ప్రసాదించుటలో నేర్పరి

భూమికి-భూజనులకు-సకల చరాచరములకు,

 దాన నిపుణా-వరములను ప్రసాదించుటలో నేర్పరి

 విచిత్రకృతి-దాన నిపుణా

వేరు-వేరు స్వరూప-స్వభావములతో కూడిన శ్రేష్ఠమైన వరములను ప్రసాదించుతలో నేర్పరి.

 సంతాన శబ్దము -కావ్య సంతానముగాన్వయించుకుంటే బహుముఖ వైవిధ్య ప్రజ్ఞా పాటవ పాండిత్యములుగా కూడా అన్వయింపబడుతుంది.

 ఛందస్సారా-శాస్త్ర సారా-మంత్రసారా అయిన మహేశ్వరి  దాన నిపుణా.

4.

 

 మహాకవి జగదంబను 'అగజా" అని సంబోదిస్తు-సంస్తుతి చేశారు." న గఛ్చతి-కదలలేనిది అగము/పర్వతము.కదలలేని తల్లిగా సంబోధిస్తూ అతిచంచలమైన తనమనసు ఎచ్చటెచ్చట విహరిస్తుందో అక్కదక్కడకు అమ్మయును వచ్చి హృదయములో స్థిరముగా అధివసించి యుండు భాగ్యమును ప్రసాదించు తల్లీ  అని సూక్ష్మమును వివరించే భావ మకరందముతో అమ్మను అభిషేకిస్తున్నారు.