POOJALU-SARASVATEE NAMOSTUTE

సరస్వతీ నమోస్తుతే
*******************

జగమున శారద నమోస్తుతే _ గగనపు శారద నమోస్తుతే
సుత నారద నమోస్తుతే -సిత నీరద నమోస్తుతే

ఇందిర సఖి నమోస్తుతే -ఇందు ముఖి నమోస్తుతే
వేదసారమా నమోస్తుతే - ఘనసారమా నమోస్తుతే

పటిమ అనుపమ నమోస్తుతే - పటీర ఉపమ నమోస్తుతే
మాఘ శుక్ల పంచమి నమోస్తుతే - మరాళ వాహన నమోస్తుతే

తల్లి ఆకార నమోస్తుతే -మల్లికాహార నమోస్తుతే
నిషాద ఏలిక నమోస్తుతే - తుషార పోలిక నమోస్తుతే

చేత కచ్చపి నమోస్తుతే - ఫేన స్వచ్చత నమోస్తుతే
అజుని నాయికా నమోస్తుతే - రజతాచలమా నమోస్తుతే

కాంతి సంకాశ నమోస్తుతే -కాస ప్రకాశ నమోస్తుతే
పుష్ప కేశిని నమోస్తుతే- పూజ్య ఫణీశ నమోస్తుతే

భక్త మందార నమోస్తుతే - కుంద మందార నమోస్తుతే
వసుధ నాదనిధి నమోస్తుతే - సుధా పయోధి నమోస్తుతే

ఆశ్రిత పోషిత నమోస్తుతే _ సిత తామరస నమోస్తుతే
ఆగమ విహారి నమోస్తుతే -అమర వాహిని నమోస్తుతే

ఓంకార రూప నమోస్తుతే - శుభాకార రూప నమోస్తుతే
పోతన శుభస్తుత నమోస్తుతే - శ్వేత వస్త్రధర నమోస్తుతే

సకల బుద్ధివి నమోస్తుతే - సకల సిద్ధివి నమోస్తుతే
సర్వశుక్ల రూపమా నమోస్తుతే -సరస్వతీ నామమా నమోస్తుతే

మనసా-వచసా- శిరసా సతతం స్మరామి.
పురుషార్థ ప్రదాయినీ పున: పున: నమామి.

భావము

శరదృతువులో పిండారబోసినట్లుండే వెన్నెల- శారద
నీటిని తనలో దాచుకుని తెల్లగా ప్రకాశించే మేఘము- నీరదము

మరల మరల అభివృద్ధిని పొందువాడు చంద్రుడు- ఇందు
ఆత్మార్పణములో అవశేషమే లేనిది కర్పూరము- ఘనసారము

పరిమళము-ప్రశాంతత కలది- మంచి గంధము-- -పటీరము
పాలు-నీరు వేరుచేయ గలిగినది హంస- మరాళము

శబ్ద-స్పర్శ-రూప-రస-గంధాదులు కలిగినది-మల్లెపువ్వు--మల్లిక హార
అర్ద్రతయే స్వభావముగా గలది-మంచు--తుషార

పరుగుల ఒరవడి-నడవడి గలది నురుగు-ఫేనము
చల్లదనము-తెల్లదనము కల కొండ- వెండి కొండ--రజతాచలము

పరమాత్మ సూక్ష్మ రూపములో వసించు గడ్డి(పువ్వు)--రెల్లుపువ్వు--కాశ
అగ్నిని-జలమును సమతౌల్యము చేయగలది-ఆదిశేషుడు-- ఫణీశ

స్వయం ప్రకాశ -సత్వగుణ ప్రతీక-దేవతా పుష్పము--కుంద
కోరిన కోరికలు తీర్చు కల్పవృక్షము---మందార

అవధులులేని అమృతగుణము- పాల సముద్రము-- సుధా పయోధి
సకల జ్ఞాన స్థానమే తెల్ల పద్మము ---సిత తామరస

పైనుండి క్రిందికి దిగివచ్చినది-ఆకాశ గంగ-- అమర వాహినీ
ఓంకార స్వరూపమైన సంపూర్ణత్వము శుభాకారత
ప్రకాశించుట యందు ఆసక్తిగలది భారతి.(జ్ఞాన స్వరూపము)

పోతనగారి సహజకవిత్వపు లోతులగురించి తెలిసికొనుటకు భక్తి-భావన అను రెండు దివ్య నేత్రముల సహకారము ఎంతో అవసరము.వారు ఈ పద్యములో ఎన్నో తాత్త్విక విషయములను పొందుపరచిరి అనిపిస్తోంది.ఇవి అలంకారిక శాస్త్ర ప్రకారము తీసుకున్న ఉపమానములు మాత్రమే కావేమో.కొంచం పరిశీలిద్దాము.

1 స్థూల సూక్ష్మ విషయ విచారణ చేశారనుటకు వారు ప్రయోగించిన

మేఘము-వెన్నెల, మంచు బిందువు-మంచు కొండ,నురుగు-సముద్రము, రెల్లు-కల్పవృక్షము,పద్మము-జ్ఞానము రెండు అమ్మయే అయితే అమ్మ అంటే ఎవరు. ఇంకొంచము దర్శించగలిగితే

పంచభౌతికతత్త్వము ఈ జ్ఞాన ప్రకాశము అనిపిస్తుంది.ఉదాహరణకు,

1.ఆకాశ తత్త్వము- మేఘము-వెన్నెల-చందమామ
2.జల తత్త్వము-మంచు బిందువు,నురుగు,ఆకాశ గంగ,సముద్రము.
3.అగ్ని తత్త్వము- ఆదిశేషుడు {విషము-అగ్నికీలలు)
4.భూతత్త్వము-రెల్లు,కల్ప వృక్షము
5.వాయు తత్త్వము-పువ్వులు చందనము కర్పూరము (సువాసనను వ్యాపింపచేయును)

పంచేంద్రియ సంకేతములు కూడా గోచరిస్తున్నాయి.

సముద్రము- నాదము -కర్ణము (చెవి)
వెన్నెల-గంగ-స్పర్శ (చర్మము)
పువ్వులు-గంధము-నాసిక ముక్కు)
మకరందము-వాక్కు-రసనము (జిహ్వ)
సర్వ శుక్లరూపము-నయనము. (కన్ను)

అంతేకాదు,

శరదృతువు,మేఘము,చంద్రుడు,కర్పూరము,మంచిగంధము,మల్లెపూలు,కల్పవృక్షము,మంచుకొండ.ఆకాశ గంగ,రజో-తమో గుణములనధిగమించితమని తాము స్వఛ్చందముగా సమర్పించుకుంటూ,పరోపకారం ఇదం శరీరం గా ప్రకాశించునవి.

చర్మ చక్షువులకు సరస్వతీదేవి సర్వశుక్ల స్త్రీమూర్తిగా ద్యోతకమగును కాని కొంచము ఆలోచిస్తే పోతన ఆ మూర్తిని పరోపకారమైన పంచభూత స్థూల-సూక్ష్మ ప్రాకృతిక ప్రవాహ జ్ఞానముగా కనుగొనినాడనిపిస్తోంది.

అట్టి జ్ఞానగంగా ప్రవహాము మనలనందరిని అనుగ్రహించుగాక.

AMMA-08

"అవిదితం కిం"
( తల్లీ నీకు తెలియనిదా!!)

కడుపున పడగానే కడు సంతోషిస్తానమ్మా
ఎదుగుతున్నన్నాళ్ళు ఒదిగిఒదిగి ఉంటానమ్మా
హోరాహోరి పోరులో "నేను" కేరుమంటానమ్మా
నా ఏడుపు నీ గెలుపుకు "అభినందనలే" అమ్మా.
నేను,నీ
ఒడిలో పడగానే ఒడుపుగ పట్టుకుంటానమ్మా
ఆడపిల్లేమోనని అనుమానపు దిగులున్న
అమ్మగా నిన్నసలు ఊహించనేలేనమ్మా

ఏడాది నిండగానే తోడు నడుస్తానమ్మా
ఆడపిల్లనని అక్కడే వదిలివెళ్ళుచున్న
అమ్మగా నిన్నసలు ఊహించనేలేనమ్మా

పాల బువ్వ పెడుతూనే మురిపాలు పంచుతానమ్మా
ఆకలవుతున్నదని నన్ను అమ్మకానికి పెట్టుచున్న
అమ్మగా నిన్నసలు ఊహించనేలేనమ్మా

ఎదురుగా ఎదుగుతూనే మీ కీర్తిని ఎగురవేస్తానమ్మా
ఆడపిల్ల నీవనుచు అవమాన పరచుచున్న
అమ్మగా నిన్నసలు ఊహించనేలేనమ్మా

ఏడడుగులు నడిచినా ఎదలో నింపుకుంటానమ్మా
జోలి నిండుతుందని ముసలికి ఆలిని చేయుచున్న
అమ్మగా నిన్నసలు ఊహించనేలేనమ్మా

మెట్టినింట నేనున్నా పుట్టినింటికి వన్నె తెస్తానమ్మా
వేరొక ఇంటిదీపం అని వివక్ష చూపించే
అమ్మగా నిన్నసలు ఊహించనేలేనమ్మా

కాని,ఒక్కమాట
అమ్మా, నీవు నాకొక అవకాశము ఇస్తేనే గదా
నేను "అమ్మనై"" అభినందనలు" అందుకునేది.
happy mother's day

NAANNA-NAANNA CHAYI

జగత: పితరే వందేం పార్వతీ పరమేశ్వరం

తన్మయమున నన్ను చూస్తున్న ఒక అమృతమూర్తిని
అమ్మ పరిచయము చేసింది అపురూపపు నాన్నని
అందిస్తు నన్ను తన అమూల్యమైన చేతికి
ఆ నిమిషము నుండి అరనిమిషము వదలకుండ
ఆశీర్వదిస్తున్నది అనవరతము ఆ చేయి
.........
చరచరమను జ్వరముతో విచారముతో నేనుంటే
ఆచారిగ మారి నా నుదురును సరిచేసింది.
అవమానముతో కృంగి అశ్రువులతో నేనుంటే
కన్నతల్లి తానై నా కన్నీటిని తుడిచింది
ఈడు హోరులోపడి చెడుదారిలో నే వెళితే
చెవి పాశమై చతురతతో నా దారిని మళ్ళించింది
చిరుతిళ్ళను ఆశించి చిల్లర నేనీయకుంటే
ముక్కుపిండి నా పనులను చక్కగ చేయించావు
మందు చుక్క మింగలేక మందముగ నేనుంటే
కందకుండ బుగ్గనొక్కి అందగాణ్ణి చేసింది
ముద్దను రానీయనని మారాముతో నేనుంటే
గోరుముద్దగా పెదవిని గోముగా తాకింది
బ్రతుకులో భయపడి నే కాస్త వెనుకాడితే
అభయము తానై నన్ను వెన్నుతట్టి పంపింది
ముళ్ళదారి నా పాదాలు కందిపోతాయని
గుబళించు గులాబిగ నా అడుగుకు మడుగు అయ్యింది
తన చేతలతో నా పై ప్రేమను చాటిన ఆ చేయి
ఘనతను కనుగొని నమస్కరిస్తు నేనుంటే
అనయపు ఆశీర్వచనమై నా తలపైన కూర్చున్నది
........................
వాస్తవాలను గుర్తించి ప్రస్తుతించలేని నాకు
సమస్తమే కద ఇ "హస్త మస్తక సమ్యోగము"
పునీతుడుగ మారి"
"ప్రణుతితో నాచేతులను ప్రణతిగా మారనీ"

NAANNA- A SAMASTAAT

ఆ-సమస్తాత్ ( తానే సర్వం)

బాలమిత్ర పుస్తకములో బాలరాజు కథకాదు
కాల దోష చరిత్రలో ఎన్నటికి చేరిపోదు
మీ నాన్నా మా నాన్నా మనందరి నాన్నల కథ
తరాలెన్ని మారినా తరలించలేని కథ.

మమకార సామ్రాజ్యపు మహారాజు కథ.
********************************
దైనందిన పనులలో సైనికుడిని అంటాడు
పనిచేసే వేళలలో సేవకుడిగా మారుతాడు
అక్షరాల అర్చనలో ఆచార్యునిగా మారుతాడు
క్రమశిక్షణ నేర్పుతూ ఆరాధ్యునిగా అవుతాడు
తాను సంపాదించిన సర్వస్వము నా కోసము అంటాడు
సంస్కారపు సంపదకు కోశాధికారి అవుతాడు
చెడుజోడు చేరనీక అరికడుతు ఉంటాడు
ఒడుపున దునుమాడే దండనాథుడవుతాడు
ఒడిదుడుకులలో రక్షించి గట్టి భద్రతను ఇస్తాడు
పట్టువదలక నన్ను పట్టభద్రునిగా చేస్తాడు
కుళ్ళు కుతంత్రాలను కుళ్ళగించి వేస్తాడు
మళ్ళీ దరిచేరని మంత్రాంగం చేస్తాడు
ఖచ్చితముగా తన సంతోషము ఖర్చు చేస్తుంటాడు
నన్ను మెచ్చుకునేలా చేయుటకు నిచ్చెన తను అవుతాడు
ఎవరెంత పొగిడినా భేషుగ్గా వింటాడు
ఏ మాత్రము మారడు భేషజమే లేనివాడు
రాజువని నేనంటే రాజీ పడనంటాడు "నాన్న",తనపై
పూజనీయతకు రోజు రోజు మరింత చోటునిస్తు.

PANDUGALU-RANJAAN

ఈద్ ముబారక్
*************

మనసును "మక్కా" చేసిన మనిషి తెలుపు కృతజ్ఞత
" ఈద్-ఉల్-ఫితర్" అను ఈద్ ముబారక్ కత.

"నమాజ్-సలా-రోజ-జకాత్-హజ్" అను ఐదు
పవిత్రతకు రూపాలు-పాటించవలసిన నియమాలు.

తొమ్మిదవనెల "చంద్రరేఖ" తోడై
చేయిస్తుంది " రం జాన్ నెల ప్రారంభము"

ఆకలి-దప్పులను అధిగమించుటయేగ "రమదాన్"
" అల్ల-హో-అక్బర్" అంటున్నది అమ్మీజాన్.

ఆధ్యాత్మిక శిక్షణ అలవరచుకొనుటయేగ "రం జాన్"
అర్థము వివరిస్తున్నాడు అందరికి బాబా జాన్.

చేతగాని వారికి చేయూతగ సాయము చేయి
"సహరీ" అందిస్తున్నాడు సలీం అనే అబ్బాయి.

కుతూహలము ఆగదుకదా "కుత్బా" సమయము కొరకు
కూలంకషమైన పరమ పవిత్రము ప్రతిపలుకు.

విశ్వసోదరత్వమునకు అవుతాము గిరఫ్తారు
విశిష్టతను వివరించు విందుయేగ "ఇఫ్తారు".

ఖర్జూరపు మిఠయిలు-కమ్మనైన హలీములు
తియ్యనైన పాయసాలు-తీరైన సలాములు.

" అల్ల(హ్) అచ్చా కరేగా" అంటున్నది అమీనా
"ఫిత్రా' నందుకున్న చేతులతో దీవిస్తూ

అచ్చా పేట్ భరేగా అనుకున్నది ఆలియా
ధాన్యమును దానమిచ్చు పద్ధతిని పాటిస్తూ.

అంతా మనుషులమేగా ఆదుకోగ హమేషా
"జకాత్" ను అందిస్తున్నాడు జాలితో పాషా.

ఇరవై ఒకటవరోజు నుండి "షవ్వాల్" మాసము వరకు
"ఏతెకాఫ్" చేస్తున్నారు ఎందరో మహనీయులు.

"ఉమ్రాలు-తఖ్వాలు-తహజ్జుదులు-తరావీలు"
ప్రవక్త సందేశాలను పాటించుచు ప్రార్థనలు.

"షబ్-ఎ-ఖదర్" ప్రీతితో అందించినది" ఖురాను"
షడ్వర్గ నియంత్రణతో ప్రవర్తించాలని "ముసల్మాను"

"రోజేదారులు ప్రవేశించ స్వాగతించె "రయ్యాను"
ఉమ్రాను హజ్జ్ గా పరిగణించె "సులేమాను"

అత్తరు పరిమళాలు-కొత్త బట్టల కొనుగోళ్ళు
సరదాలు-సందళ్ళు- సంబురాల ఆనవాళ్ళు.

రానే వచ్చేసింది షవ్వాల్ నెల మొదటిరోజు
రాతిరి తెచ్చేసింది "హిలాల్"ని నువు చూడు.

"అలాయ్-బలాయ్" అంటూ ఈద్ త్యోహార్ ఆగయా
ఆశీర్వదిస్తున్న అల్లహ్ కు బహూత్ బహూత్ షుక్రియా.

(దోషములను సవరించి పునీతము చేసిన శ్రీ షేక్ అన్వర్ అహమ్మద్ గారికి సవినయ నమస్కారములు.నా అజాగ్రత్త వలన అక్షర దోషములు-అర్థ దోషములు దొర్లిన క్షంతవ్యురాలను.) నిమ్మగడ్డ సుబ్బలక్ష్మి.

PANDUGALU-NEW YEAR-2013

ప్రతి నాసిక పీల్చని పరిమళాల గాలిని
ప్రతి నాలుక రుచి చూడని షడ్రసోపేతములని
ప్రతి భుజము మోయని ప్రగతి పంట బరువుని
ప్రతి గుండెలో నిండని కరుణ అనెడి కడలిని
ప్రతి కడుపు తేంచని పదార్థములతో నిండి
ప్రతి చేయి జేకొట్టని బంగారు దేశానికి
ప్రతి నడుము బిగించని ప్రతిజ్ఞా పాలనకి
ప్రతి అడుగు కదలని ప్రశాంత జీవనానికి
ప్రతి మేథ తరలని సుందర బృందావనానికి
ప్రతిధ్వనులు వినిపించని జయజయ నినాదముకి.
విశ్వమే విరబూయని శాశ్వత ఆనంద పూవులని .

pandugalu-new year 2012

 నూతన సంవత్సర శుభాకాంక్ష

 రమ్మన్నా,పొమ్మన్నా

ముమ్మాటికి విననంటూ

ఎవరేమనుకున్నాగాని

తనదారే తనదంటూ

మంచిచెడులు పంచుతూ

కలిమిలేమి చెలిమిచేస్తూ

సుఖదు:ఖముల

శ్రీముఖములు చూస్తూ

పెద్దతనమునేమాత్రము

చిన్నబుచ్చనీయకుండా

చిన్నతనము వెన్నుగా

మిన్నతనము చాటుతూ

మత్తులెన్నో తొలగిస్తూ

గమ్మత్తులనెన్నో తెస్తూ

వీడలేని వీడ్కోలు

ఎంచలేని ఎదుర్కోలు

ఇరుముఖములుగా గల

జానుస్‌ జనవరిగా మారగా

కాలపు కొలమానముగా

యమ మాయాజాలముగా

దోబూచులాడుతూ

చీకటి వెలుగులుగా

వాకిత్లో వరమైనది

రెండువేల పద్నాలుగు.

PANDUGALU-BONALU

బోనాలు శుభాకాంక్షలు
..................
తల్లీ..బైలెల్లినాదరో
సల్లంగ..సూసి నాదరో
.................
జాతరల మోతలతో
అసాడం..ఐతారం
పిల్లగాళ్ళు..పైలమంటూ
తల్లీ..బైలెల్లినాదిరో
సల్లంగ..సూసినాదిరో
..............
ఏ..పొద్దూ..కాపాడు
మా..పెద్దతల్లి
ముద్దైన..రూపాలు..ఇంగో..ఓ
సద్దడి..చేస్తున్నయి
తల్లీ..బైలెల్లినాదిరో
సల్లంగ..సూసినాదిరో
...........
పోచమ్మ,మైసమ్మ
ఎల్లమ్మ,రేణుకమ్మ
కొండలమ్మ,గాజులమ్మ
అంకాలమ్మ,పోలేరమ్మ
ముత్యాలమ్మ,సత్యాలమ్మ
ఎన్నెన్ని.రూపాలతో
తల్లీ..బైలెల్లినాదిరో
సల్లంగ..సూసినాదిరో
..........
పచ్చంగ..ఉండాలని
పచ్చి కుండలను తెచ్చి
అచ్చంగ..అమ్మరూపు
ముచ్చటగ..దిద్ది
ఘటనలను..తప్పింపగ
ఘటములతో..మెప్పింపగ
పచ్చన్నముతో..నీ..కాడికి
వచ్చింది..పోచమ్మా
......
*ఊరడి* అందుకుని
ఆరడులు..తోలేయి 11తల్లీ11
.........
దూకుడులను..తప్పించగ
మూకుడులు..తెచ్చి
ఆ..నాకము..దింపగ
పానకము..పోసి
బాగుకోరు..తల్లికి
*సాకు* వార..బోయగ
సాగింది..మైసమ్మ
.....
*సాకు* నందుకుని
మమ్ము సాకు తల్లీ 11తల్లీ11
.........
బండరాయి..మనసులను
బండారుతో..మారిసి
కొండేక్కని..దీపాలతో
ఎండీ..కడియాలు..మోగ
పాపాలను..తొలగించ
ఏపాకులను..బట్టి
శివశక్తి..రూపాలై
చిందేసే..పోలేరమ్మ
.....
మా..ముందుండి..ఏలుమమ్మా11తల్లీ11
........
ఎన్నెలంటి...మా..తల్లికి..ఎన్నెన్నో..పూఒజలు
నాలుగు..దిక్కుల..మాతల్లికి..నానాఇద..పూఒజలు
.....
తొట్టెలతో..ఎల్లమ్మ
పట్టీలతో..అంకాలమ్మ
పసుపు..కుంకాలతో
పసిడి.రేణుకమ్మ
గవ్వలతో..గాజులమ్మ
దండలతో..కొండలమ్మ
.......
మనసులు..నీముందుంచి
మా..మనిసివి..నీవంటుంటే
.......
రంగం..ఈరంగాలు
మేకపోతు..విందులు
పోతురాజు..చిందులు
బోనాల..పూజలలో
బోలెడు..రివాజులు
......
పంచబూతముల..సాచ్చి
పంచామ్ముతముల..సాచ్చి
పంచుతము...మంచిని
నీ..పంచన..లాలించు11తల్లీ11

PANDUGALU-BATUKAMMA-04

బంగారు బతుకమ్మ
తెలంగాణ పండుగ తెలుగుజాణ పండుగ
సాయుధపోరాటానికి సాయమైన పండుగ
అడవిపూల అందాలు విందుచేయు పండుగ
మంత్రాల మేళాల తంతులేని పండుగ
సింహాసనముల వాహనముల చింతలేని పండుగ
పిండిముద్ద దండి అన్న మెండైన పండుగ
వేయికనుల శిల్పక్కకు హాయి కలుగు పండుగ
ప్రకృతి పరమాత్మ అను ఆత్మీయపు పండుగ
ఛాందస మందబుద్ధిని మందలించు పండుగ
చిన్నా పెద్దా తేడా సున్న అన్న పండుగ
చిన్నచూపుకు కనువిప్పై మన్నించమన్న పండుగ
పెద్దమనసు ముద్దన్న బతుకమ్మ పండుగ
ఆడుతుపాడుతు కొలిచే ఆడపడచుల పండుగ
సింగారాలొలుకు బంగరు బతుకమ్మ పండుగ-శుభాకాంక్షలు.

PANDUGALU-ENGILI PUVVU

ఎంగిలిపువ్వు-వెలుగులురువ్వు

       ***********************

1.వర్షాకాలములో చెరువులో బురద పేరుకుని ఉంటుంది.(మట్టి గౌరమ్మను)బొడ్డెమ్మను తయారుచేయుటకు గ్రామస్థులు తలాఇంత పూడిక తీయుటతో నీరు శుభ్రపడుతుంది.

2.పూలుపేర్చుట కొరకై పొలిమేరదాటి, కొండగట్టు,చేలగట్తు పక్కన నడచి వెళ్ళుటతో స్వచ్చమైన గాలి పీలుస్తుంటే ఆరోగ్యం బాగుంటుంది.

3.పూలను  తెంపుతున్నప్పుడు ఆ ప్రదేశంలో వెలువడు మూలికాపరమైన రసాయనములు ,గాలి,  వాతావరణము రోగనిరోధకశక్తిని పెంపొదిస్తుంది

.

4.పూలను   పేర్చుటలో రంగులు అద్దుటలో,ఆట-  పాటలలో లయ ప్రాధాన్యత

వినోద,విజ్ణాన,సందేశాత్మక విలువలు ద్యోతకమౌతాయి.

5.సదాచారమనే చాందసవాద ముసుగులో కొన్ని పూలను మాత్రమే పరిమితం చేసి పూజకు   పనికి రావన్న గునుగు,తంగేడు,రుద్రాక్ష,బంతి,బీర మొదలగు పూలకు పెద్దపీట వేసి,ప్రకృతి రూపంలో పరమాత్మునిప్రసాదమైన ప్రతిపువ్వు చిరునవ్వేనని తెలియ చేస్తుంది

.

6 . అహల్యశాప సమయమున ఇంద్రునికి శరీరమంతా కన్నులుగా శాపము లభించిందని,తనువంతా కనులు కలిగిన సీతాఫలము నైవేద్య నిషేధమనిన కుహనా సంప్రదాయమునకు తెరతీసి ,మనకు మధురత్వమును అందించుటకు కఠినత్వమును శరీర  మంతయు భరించిన ,భరిస్తున్న శిల్పక్కకు పెద్దపీట వేసిన సంస్కారము

.

7.ఆరోగ్యకర పదార్థములైన పిండి,నెయ్యి,బెల్లముతో తయారుచేసిన "మలీద"ప్రసాదము శక్తికారకమౌతుంది

.

8  స్వాతంత్రసాయుధ పోరాట చతురత,ఆడపడుచులను ఆదరించు నైతికత,ఉల్లాస ఉత్సాహ భరిత మానవత.

9.ఎక్కడినుండి వచ్చామో తిరిగి అక్కడికే.ఐనా ఉన్నన్నాళ్ళు పరోపకారమును చాటే ,మన లోపల,బయట విస్తరించి యున్న గాలి,నీరు,నిప్పు నింగి,నేల,కొండ కోన,వాగువంకల గొప్పతనము వివరించే   గోరంత పూజల కొండంత పండుగ.

10.పదికాలాలు  ప్రజల-ప్రకృతి పరవశించి కలిమిలేములు పంచుకుంటు,ఆడిపాడే ఆనందములో తేలియాడిస్తూ వెలుగులు చిందించేదే ఎంగిలిపువ్వు

PANDUGALU-BATUKAMMA-03

పదహారణాల తెలంగాణ ఆడి పాడుచున్న వేళ

పుత్తడి బతుకమ్మ ఉయ్యాలో
పూల బుట్టబొమ్మ ఉయ్యాలో
రాగి తాంబాళంలోన ఉయ్యాలో
భోగ భాగ్యాలమ్మా ఉయ్యాలో
గుమ్మడాకు మీద ఉయ్యాలో
పసుపు పచ్చని బొమ్మ ఉయ్యాలో
అడవిపూల అందాలు ఉయ్యాలో
అమ్మ అందెలమ్మా ఉయ్యాలో
చెట్టు చేమ సొబగు ఉయ్యాలో
చెమ్మ చెక్కలాట ఉయ్యాలో
కొండ కోన మురిసె ఉయ్యాలో
కోలాట మాడంగ ఉయ్యాలో
.........
సిత్తు సిత్తుల బొమ్మ ఉయ్యాలో
సితి కాలి బతుకునమ్మ ఉయ్యాలో
ఎర్ర కలువల చుట్లు ఉయ్యాలో
ఎర్రిపెత్తనమును మొట్టె ఉయ్యాలో
తామర పూలదండ ఉయ్యాలో
ఏడుగురన్నల చెల్లి ఉయ్యాలో
తంగేడు పూల చుట్లు ఉయ్యాలో
తరుణి తాగమమ్మా ఉయ్యాలో
పూజలందు నిలిచె ఉయ్యాలో
చోళరాజ బిడ్డ ఉయ్యాలో
నాడు మూసిన కన్నులు ఉయ్యాలో
దోసిట పువ్వులు నేడు ఉయ్యాలో
.......
చెరువులు నిండేను ఉయ్యాలో
కరువు తీరేనంట ఉయ్యాలో
గుమ్మాడి పూలచుట్ట ఉయ్యాలో
అమ్మాడి చిరునవ్వు ఉయ్యాలో
గునుకపూలు మెరిసె ఉయ్యాలో
బతుకమ్మ పలువరసై ఉయ్యాలో
చెడ్డతనమును తరుము ఉయ్యాలో
మా దొడ్డ బొడ్డెమ్మ ఉయ్యాలో
...
వదినల్లు వచ్చారు ఉయ్యాలో
బతుకమ్మ ఆడంగ ఉయ్యాలో
పిల్లా పాపాలంత ఉయ్యాలో
తల్లి చల్లంగేలగాను ఉయ్యాలో
సంబరాలు సాగ ఉయ్యాలో
శిల్పక్క రుచులమ్మ ఉయ్యాలో
నీళ్ళ వాయనాలు ఉయ్యాలో
నీకు "మలీదా"లు ఉయ్యాలో
శిరముమీది తల్లి ఉయ్యాలో
సరసులోన కలిసె ఉయ్యాలో
పుత్తడి బతుకమ్మా ఉయ్యాలో
పూల బుట్త బొమ్మ ఉయ్యాలో

PANDUGALU-NEE NOMU NAE NOMUDU

నీ నోము నేనోముదు
ఏమేమి పాటొప్పునే గౌరమ్మ ఏమేమి ఆటొప్పునే
పాదేటి పాటొప్పునే గౌరమ్మ ఆడేటి ఆటొప్పునే
పాడేటి పాటలోన
సాగు ఏరుల్లార,మోగు గాలుల్లార,ఊగు పైరుల్లార
రాగి తాంబాళాన
అమ్మ సింగారాలు,ముత్తాల గునుగులు,కొలువైన కలువలు,రంగుతంగేడులు,సేరు సేమంతులు,రంగు రుద్రాక్షలు,ఎలిగేటి దీపములు,సద్ది గౌరమ్మలు
పూచేటి పూలలోన గౌరమ్మ గుమ్మాడి నేనౌదును
కాసేటి పండ్లలోన గౌరమ్మ శిల్పక్క నేనౌదును.....

ఆడేటి ఆటలోన
లేగదూడల్లార,సోగ కన్నుల్లార,కాలి అందెల్లార
రాగి తాంబాళాన
అమ్మ సింగారాలు,ముత్తాల గునుగులు,కొలువైన కలువలు,రంగు తంగేడులు,సేరు సేమంతులు,రంగు రుద్రాక్షలు,ఎలిగటి దీపములు,సద్ది గౌరమ్మలు
మొక్కేము ఎలగపండే గౌరమ్మ రెండేసి దోరపందే
మొక్కేము ఎలగపందే గౌరమ్మ రెండేసి దోర పండే
గౌరమ్మను పిలిచి,తానాలు చేయించి,అక్షింతలద్దించి,గంధాన కడిగించి,కుంకుమను జారించి,పసుపును పూయించి,పూవాన తేలించి,ఇందయని ముద్దనిడి,బతుకమ్మ తల్లితో చద్దులే ఆడుచు,తోటనే సేరంగ
బంగారు పండ్లవనమే గౌరమ్మ సింగారమే తోచెనే...
మా అమ్మ జాతరలో
రాగితాంబాళాన
అమ్మ సింగారాలు,ముత్తాల గునుగులు,కొలువైన కలువలు,రంగుతంగేడులు,సేరు సేమంతులు,రంగు రుద్రాక్షలు,ఎలిగటి దీపములు,సద్ది గౌరమ్మలు
ఆడేటి ఆటలోన గౌరమ్మ నీ నోము నేనోముదు
పాదేటి పాటాలోన గౌరమ్మ నీ నోము నేనోముదు
అమ్మలక్క చెమ్మ చెక్క నెత్తిమీద గౌరంట
జోర్జోర్ జాతరేలే గౌరమ్మ జొన్నవి దివిటీలే
పసిడిగ పుట్టిన గౌరమ్మ పసిడిగ పెరిగిన గౌరమ్మ
కసువుగ కలిగ మారేవా మనసుగ మాతో తిరిగేవా
వాయనమందిన నీళ్ళు,నోములివంటు జనములు

సొగసుగ బతుకమ సెరువులో కెళితే
మనసెల్ల మురిసే పాట జనమెల్ల మురిసే ఆట
మనసెల్ల మురిసే పాట జనమెల్ల మురిసే ఆట
మనసెల్ల మురిసే పాట జనమెల్ల మురిసే ఆట.

PANDUGALU-ERUVAKA PUNNAMI

Vimala Kowtha <vimalaklp@gmail.com>	Jun 18
to me

ఏరువాక (సీతా యజ్ఞము )

************************
మట్టిపై మమకారమాయె
రైతు కంట కారమాయె
అన్నదాత కళ్ళుసూడ
ఆగని జలధారలాయె
గుండె పగిలి సెరువాయె

ఆ సెరువు నీటితోనైన
సేద్యము సేద్దామన్న

ఏడున్నది ఏరువాక? ఎన్నడమ్మ దాని రాక?

అరకొర వానలాయె
అరక దూపు తీరదాయె
అన్నదాత పెయ్య సూడ
సిక్కిన బొక్కల గూడాయె
బుక్కెడు బువ్వ లేకపోయె

ఆ బొక్కలగూడు కాడెయైన
దుక్కి దున్నుదామన్న

ఏడున్నది ఏరువాక? ఎన్నడమ్మ దానిరాక?

దళారీ దందాలాయె
ధర అసలు గిట్టదాయె
అన్న దాత బతుకు సూడ
ఆగమవుతున్నదాయె
ఆశలు బుగ్గిపాలాయె

ఆ ఆగము నాగలిచేసియైన
సాగు సేద్దమనుకుంటే

ఏదమ్మ ఏరువాక? ఎన్నడమ్మ దానిరాక?

దేశపు వెన్నెముక ఆయె
దేనికి వెనుకాడడాయె
అన్నదాత తెగువ సూసి
పశువులకు పూజలాయె
పంట పనులు షురువాయె

నేడే కద ఏరువాక నేటిరైతు ఆశారేఖ!!!!!!!!!!.

(స్పూర్తినిచ్చిన శ్రీమతి శారద రమేష్ గారికి హృదయపూర్వక ధన్యవాదములతో.)

PANDUGALU-GANESH POOJA

జై.బోలో.గణేష్.మహరాజకి.జై
అభివందనం..గణపతి
ఆదిపూజ్య.....గణపతి
ఇక్షుదండ....గణపతి
ఈశపుత్ర......గణపతి
ఉత్సవరూప...గణపతి
ఊహాతీత.....గణపతి
ఋషిపూజ్య...గణపతి
ఎలుకవాహన..గణపతి
ఏకదంత......గణపతి
ఐశ్వర్య......గణపతి
ఒద్దికైన.....గణపతి
ఓంకార.......గణపతి
ఔదుంబర.....గణపతి
అంబాసుత......గణపతి
దు:ఖహర.....గణపతి
..............ఈ
స్వరార్చనను గైకొనరా
సర్వార్చనగా.గణపతి
...............
కలుషహర....గణపతి
ఖలవిదూర..గణపతి
గణనాయక...గణపతి
ఘన వరముల.గణపతి
జ్ఞానదాత..గణపతి
........
చవితిపూజ్య.గణపతి
చత్రధర...గణపతి
జయమునీయ...గణపతి
ఝషరూప....గనపతి
విజ్ఞానము......గనపతి
.........
టంకపు.ఓ.గణపతి
హఠయోగప్రియ.గణపతి
డమరుహస్త..గణపతి
ఢంకా.నాద.గణపతి
ప్రణవరూప....గణపతి
..............
తరియించగ..గనపతి
రథారూఢ..గనపతి హ..గణపతి
దయారూప..గణపతి
ధర్మతేజ..గణపతి
నగపౌత్ర.గణపతి
............
పండితశుభ.గణపతి
ఫలదాయక..గణపతి
బతుకునీయ..గణపతి
భద్రతీయ..గణపతి
మధురహాస.గణపతి
...........
యతిసేవ్య.గణపతి
రక్షకుడు.గణపతి
లక్ష్మీపతి..గణపతి
వక్రతుండ.గణపతి
శత్రుహర..గణపతి
షణ్ముఖ సోదర.గణపతి
సకలము.శ్రీ.గణపతి
హరిద్రా..గణపతి
కళలధారి..గణపతి
క్షమాహృదయ.గణపతి
ఱాతి..రూప.గణపతి
............నీ
అవ్యాజ కరుణయే..ఈ
వ్యంజనముల.హారతి
అక్షర.పూజలందుకొని
అక్షయ.వరములను
అందీయర..గణపతి
వందనములు.గణపతి.
.........
సర్వేజనా.సుఖినో.భవంతు.

JAI SREEMANNAARAAYANA-04

" శ్రీ విష్ణుచిత్త కులనందన కల్పవల్లీం

శ్రీ రంగనాథ హరిచందన యోగ దృశ్యాం

సాక్షాత్ క్షమాం కరుణయా కమలామివాన్యాం

గోదామనన్య శరణం - శరణం ప్రపద్యే"

ఓం నమో నారాయణాయ-3

**********************

విచిత్రముగ నామది " శ్రీ విల్లి పుత్తూరు" గా మారినది

"విష్ణుచిత్తీయమై" శ్రీహరి నామ సంకీర్తనమే కోరుతోంది.

పునీతులు-గోపికలు పురుషార్థ ప్రదమైన

పుణ్య స్నానములు చేయుచున్న తీర్థములలో

నింగి-నేల స్నేహముతో హితము రంగరించినదైన

పల్లెతల్లి పులకింతల పచ్చని పంట పొలములలో

నింగి-నేల-జలము దాగుడుమూతలాడుచున్నవైన

పారుచున్న సరసులోని చేపల కేరింతలలో

మరుగుజ్జు రూపమున ముజ్జగములు కొలిచిన వాడైన

ఆ వామనమూర్తి త్రివిక్రమ పరాక్రమములో

తెల్లవార వచ్చెనమ్మ చెలులారా రారె

తెల్ల బరచగ భక్తిపూల మాలలతో నేడె.

భావము

పుష్కర తీర్థములలోను,పంట పొలములలోను,వాటి మధ్యనున్న సరసులలో ఆడుచున్న చేపలలోను,మరుగుజ్జు రూపములో యాచకునిగా మారి ముజ్జగములను కొలిచిన వామన మూర్తి పరాక్రమములోను నిమగ్నమైన నా మనసు,మీ అందరితో కలిసి, పాశురములను కీర్తించుచు,భక్తి పువ్వులను,శరణాగతి అను దారముతో అల్లిన హారములను, స్వామికి సమర్పించుటకు, చెలులారా!త్వర త్వరగా కదిలిరండి.తెల్లవారు చున్నది.

( ఆండాళ్ తిరువడిగళే శరణం

JAI SREEMANNAARAAYANA-04

" శ్రీ విష్ణుచిత్త కులనందన కల్పవల్లీం

శ్రీ రంగనాథ హరిచందన యోగ దృశ్యాం

సాక్షాత్ క్షమాం కరుణయా కమలామివాన్యాం

గోదామనన్య శరణం - శరణం ప్రపద్యే"

ఓం నమో నారాయణాయ-3

**********************

విచిత్రముగ నామది " శ్రీ విల్లి పుత్తూరు" గా మారినది

"విష్ణుచిత్తీయమై" శ్రీహరి నామ సంకీర్తనమే కోరుతోంది.

పునీతులు-గోపికలు పురుషార్థ ప్రదమైన

పుణ్య స్నానములు చేయుచున్న తీర్థములలో

నింగి-నేల స్నేహముతో హితము రంగరించినదైన

పల్లెతల్లి పులకింతల పచ్చని పంట పొలములలో

నింగి-నేల-జలము దాగుడుమూతలాడుచున్నవైన

పారుచున్న సరసులోని చేపల కేరింతలలో

మరుగుజ్జు రూపమున ముజ్జగములు కొలిచిన వాడైన

ఆ వామనమూర్తి త్రివిక్రమ పరాక్రమములో

తెల్లవార వచ్చెనమ్మ చెలులారా రారె

తెల్ల బరచగ భక్తిపూల మాలలతో నేడె.

భావము

పుష్కర తీర్థములలోను,పంట పొలములలోను,వాటి మధ్యనున్న సరసులలో ఆడుచున్న చేపలలోను,మరుగుజ్జు రూపములో యాచకునిగా మారి ముజ్జగములను కొలిచిన వామన మూర్తి పరాక్రమములోను నిమగ్నమైన నా మనసు,మీ అందరితో కలిసి, పాశురములను కీర్తించుచు,భక్తి పువ్వులను,శరణాగతి అను దారముతో అల్లిన హారములను, స్వామికి సమర్పించుటకు, చెలులారా!త్వర త్వరగా కదిలిరండి.తెల్లవారు చున్నది.

( ఆండాళ్ తిరువడిగళే శరణం

ANANDA LAHARI-15

    గయే  మాంగల్య గౌరికా

 " గదాధర సహోదరి గయా గౌరీ నమోస్తుతే
   పితౄణాంచ సకర్తౄణాం దేవి సద్గుణదాయిని
   త్రిశక్తిరూపిణీ మాతా సచ్చిదానందరూపిణి
   మహ్యం భవతు సుప్రీతా  గయా  మాంగళ్య గౌరికా"

  ఫల్గునితీర  బీహారు రాష్ట్రములోని  గయ అను ప్రదేశములో పడిన మాయాసతి యొక్క వక్షోజములు ,దయయే ధర్మముగా గల మాంగల్య గౌరీదేవిగా ప్రకటింపబడి, ఆ క్షేత్రమును "పాలనా పీఠముగా" కీర్తింపబడుచున్నది.మంగళగిరి కొండలపై తూర్పు ముఖాభిముఖియైన్ గుహాలయములో తల్లి స్థితికారకత్వముగల తన రెండు స్తనములను,రెండు శిలారూపములుగా దర్శింపచేస్తూ,దయ చూపిస్తున్నదని పద్మ,విష్ణుస్థలపురాణములు కీర్తించుచున్నవి.

      " గయ" అను శబ్దమునకు అనేక మూలములు కలది అను అర్థము కలదు.విష్ణువుచే ఖండించబడిన గయుని శరీరపు ముక్కలు అనేకములు ఈ పవిత్ర క్షేత్రమున అనేక అచలములై(కొండలై) అచంచల భక్తితో అమ్మను ఆరాధించుచున్నవి.
  గయ అను పదమునకు పునీతముగావింపబడిన ప్రదేశము అని మరొక అర్థము కలదు.సుదర్శన చక్ర స్పర్శచే పునీతము గావింపబడిన అసురుని శరీరభాగములకు గయ అను నామము సార్థకమగును.

 ఇక కుడి ఎడమైతే పొరపాటులేదోయ్ అన్నారు పెద్దలు.వర్ణవ్యత్యయమును పరిశీలిస్తే గయ అను పదము యగ గా యాగ గా అన్వయించుకుంటే బ్రహ్మర్షుల యజ్ఞవాటిక (యజ్ఞము జరిగిన దేహము) గాను ప్రకాశిస్తున్నదిమంగళగౌరీదేవి అనుగ్రహించిన అనేకానేక కథలు ప్రచారములో కలవు.శ్రావణ మాసములో,ఆశ్వయుజ ,కార్తీక మాసములలోనవరాత్రులందును అమ్మవారి పూజలు వైభవోపేతముగా జరుగును.ప్రతి మంగళవారము.శుక్రవారము ప్రత్యేక పూజలు జరుగును.వక్షద్వయ ప్రతీకలుగా రెండు గోపురములు ఆకలిదప్పికలను తీర్చుచుండును. శాక్తేయులకు-బౌద్ధులకు గయాక్షత్రము కొంగు బంగారము.శ్రాద్ధకర్మ ఫలితమును పితృదేవతలకు అందించు అద్భుతము..

    పూర్వము మగధదేశములో కుండిన నగరములో ధర్మపాదుడూ అను వైశ్యుడు కలడు.అతని భార్య మహా సాధ్వి,ఒక సాధువు ఆమె బిక్షను ప్రతి రోజు తిరస్కరించుచున్నాడని వగచి,తన భర్తకు చెప్పగా,బంగారు కాసులను సాధువునకు భిక్షగా ఇమ్మటాడు ధర్మపాదుడు.మరునాడు ఆమె అత్లే చేయబోవగా సాధువు కుపితుడై భిక్ష నిరాకరణకు కారణమును తెలియచేసి,సాధువులను బంగారు భిక్షతో అవమానపరచినందులకు సంతానము కలుగకుండునుగాక అని శపించెను.పశ్చాత్తాపము పొందిన ఆ పతివ్రతను కరుణించి,సంతానమునకు ఒక ఉపాయమును సూచించి వెడలెను.

  అమ్మ తలచుకుంటే అసాధ్యమేముంది.ధర్మపాదుడు ఊరిచివరగల చూతవృక్షమును సమీపించెను. చూడముచ్చటగ  చూతఫలములతో చూలింతవలెనున్న ఆ చెట్టును చూసిన వెంటనే దురాశ ధర్మపాదునిలో ప్రవేశించి ఆనతిని మీరి,ఒక ఫలమును గాకుండా అనేక మామిడిపండ్లతో తనఒడిని నింపెను.ఎవరికెంత ప్రాప్తమో అంటే కదా.అన్ని పండ్లు ఒక్క పండుగా మారిపోయెను.చేసేదిలేక అయోమయముగనున్న ధర్మపాదునిపై అమ్మ ఆగ్రహించి,ఆ ఫల భక్షణము వలన వారికి అల్పాయుష్కుడగు కుమారుడు కలుగునని సెలవిచ్చి,అంతర్ధానమయ్యెను. 

    అమంగళము ప్రతిహతమగుగాక.

     వారికి అత్త్యుత్తముడైన బాలుడు జన్మించెను.వానికి శివుడు (శుభప్రదుడు) అను నామకరణమును చేసిరి.పుణ్యతీర్థ స్నానము-పుణ్యక్షేత్ర దర్శనము సర్వపాపహరమని తలచి శివుని మేనమామ అతనిని కాశి క్షత్రమునకు తీసుకుని వెళ్ళగా,అక్కడ మంగళగౌరీ భక్తురాలైన సుశీల అను సద్గుణాల రాసితో వివాహమై,ఆమె పాతివ్రత్యమహిమ తల్లి ఆగ్రహమును అనుగ్రహముగా మార్చి ఆశీర్వదించగా వారు ఆనందముగా కలకాలము అమ్మను సేవించి తరించిరి.అకళంకరహిత స్వర్ణవర్ణ శోభితను  

   శ్రీకృష్ణుడు ధర్మరాజుతో త్రిపురాసుర సంహారసమయమున శివుడు ఈ తల్లిని పూజించెనని చెప్పెన

  అంగారకుడు మంగళగౌరిని పూజించి కుజగ్రహ అధిపతియైనాడని మంగళుడు అను పేరును పొందెనని చెబుతారు.

   ఇంకా ఎందరో కథకాటుకను ధరించి కనులకున్న అహంకారపొరలను తొలగించుకున్నారనుట

  నిస్సందేహము

  ఎల్లోర గుహాలయమునందు "కళ్యాణ వైభోగమే గౌరీ కళ్యాణ ...అనుగ్రహమే అయిన తల్లి మనలను అనుగ్రహించుగాక.

    ( శ్రీ మాత్రే నమః.)

ANANDA LAHARI-19

. శ్రీశైలే భ్రమరాంబికా
*****************

" శివ పార్శ్వావస్థిత మాతే శ్రీశైలే శుభపీఠికే
భ్రమరాంబిక మహాదేవి కరుణారస వీక్షణ"

" శ" కారము సుఖ బీజము."ర" కారము అగ్ని బీజము."ఈ" కారము చిఛ్చక్తి స్వరూపము.ఎటువంటి పరిస్థితినైనను అనుకూలముగా చేయగలది "శకారము." శకార-ర కార-ఈ కార సమ్మిళితము శ్రీశైలము. శ్రీశైలమునకు సిరిగిరి,శ్రీగిరి,శ్రీ పర్వతము మొదలైన నామాంతరములున్నవి.శ్రీ అనగా సంపద. శైలము అనగా పర్వతము."శ్రీశైలము" అనగా సంపద్వంతమైన పర్వతము.దీనికి శ్రీ కైలాసము అనుపేరు కూడా వ్యవహారములో కలదు.మహేశ్వరులు శ్రీ కైలాసమునందున్నారని 13 వ
శతాబ్దపు శాసనము తెలియచేయుచున్నది

కృష్ణానదీ తీరమున,దట్టమైన నల్లమల అడవుల గుట్టలపై పడిన మాయాసతి మెడ భాగము "భ్రమరాంబికా దేవి" గా భక్తులను అనుగ్రహించుచున్నది.అయ్యవారు మల్లిఖార్జున స్వామి. శ్రీ సిరివరపు నాగమల్లిఖార్జున శర్మగారి అభిప్రాయము ప్రకారము శ్రీశైలము ద్వాదశ జ్యోతిర్లింగములలో రెండవది.అష్టాదశ శక్తిపీఠములలో ఆరవది.దశ భాస్కర క్షేత్రములలోను ఆరవది.

అమ్మవారి గర్భగుహ లోపల అగస్త్యముని భార్య లోపాముద్రా దేవి,ముందు భాగమున శ్రీచక్రము ప్రతిష్టింపబడినవి.

దేవాలయ గర్భాలయ వెనుకభాగమున నిలబడి గోడకు చెవి ఆనించి వింటే ఝుమ్మనే భ్రమరనాదము వినిపిస్తుంది.ఇందులకు ఒక కథ ఉందని భావిస్తారు

అరుణుడు అను అసురుడు శ్రీపర్వతము మీద అచంచల

భక్తి విశ్వాసములతో బ్రహ్మగురించి కఠోర తపమాచరించెను.ప్రసన్నుడైన బ్రహ్మ ప్రత్యక్షమై

అరుణుని ఏదైనా వరమును కోరుకొమ్మనెను.దురాలోచిత వరములు దు:ఖ హేతువులు.సంతసించిన అరుణుడు బాగా ఆలోచించి తనకు రెండుకాళ్ళ ప్రాణి వలన కాని,నాలుగు కాళ్ళ ప్రాణి వలనగాని మరణము సంభవింపరాదు.ఆ వరమును అనుగ్రహింపమనెను."తధాస్తు" అని బ్రహ్మ అనగానే వరగర్వితుడైన అరుణుడు తనకు మరణభయము లేదని,దేవతలపై దండెత్తి వారిని స్వర్గమునుంచి తరిమివేసెను.అసహాయులైన దేవతలు ఆదిశక్తిని శరణు వేడగా,అమ్మ బ్రహ్మ వరమును గౌరవిస్తూనే తాను ఆరు కాళ్ళు గల షట్పదముగా మారి,తననుండి లెక్కలేనన్ని తుమ్మెదలను
సృష్టించి అరుణాసురుని అంతమొందించి,దేవతలను అనుగ్రహించెను షట్పదమునకు మరొక పేరు భ్రమరము.మకరందమునకై ఝుంకారము చేయుచు భ్రమణము చేయునది (తిరుగునది) కనుక దానికి ఆ పేరు వచ్చెను.శ్రీశైలమున తుమ్మెదల రూపమును ధర్మరక్షణకై ధరించిన తల్లి కనుక భ్రమరాంబ నామముతో కొలువబడుచున్నది..

" శ్రీ శైల శిఖరం దృష్ట్వా పునర్జన్మ నలభ్యతే."

ఒకసారి పార్వతీ పరమేశ్వరులు తమ భక్తులను పరీక్షించుటకై వృద్ధ దంపతులవలె కోనేరులో దిగి ఏ పాపము చేయనివారిని తమకు చేతిని అందించమనిరి.అందరూ ఏదో ఒక పాపమును చేసిన వారే.తొలగిపోతాయన్న నమ్మకము లేనివారే.కాని ఒక వేశ్య మాత్రము తాను శిఖర దర్శనము చేసినందువలన నిష్కళంకనని వారికి చేయినిచ్చి చరితార్థురాలయినది.

ఇక్కడ ఆదిదంపతుల పేర్ల విషయములోను కించిత్ చమత్కారము తొంగిచూస్తున్నది.సామాన్యముగా స్త్రీమూర్తులను పూలతోను పురుషులను తుమ్మెదలతోను పోల్చుట కవుల సంప్రదాయము.కాని ఇక్కడ స్వామి మల్లిక-అర్జునుడు.తల్లి భ్రమర-అంబ.శివతత్త్వామృతమను మధువును గ్రోలుటకు అమ్మ శివనామమను ఝుంకారమును చేయు మధుపముగా మారి,స్వామి చుట్టు నిరంతరము పరిభ్రమిస్తుంటుందట.నిర్గుణ,నిరాకార,నిరంజన మూర్తులకు లింగ భేదముంటుందా? చిద్విలాసములు తప్ప

ఫాలధార-పంచధారలు స్వామి లీలా విశేషములు.తెల్లమద్ది వృక్ష రూపములోనున్న స్వామి తల్లి ఎందరో రాజుల,చరిత్రకారుల కవి పండితులచే కీర్తింపబడుచు వారిని అనుగ్రహించుచున్నారు.పాండవులు,శ్రీ రాముడు కూడా ఇక్కడ ధన్యులైన వారే.కోయవారు,గిరిజనులు ప్రతి చైత్ర మాసమునందు "కుంభం" అను పేర జాతరను నిర్వహిస్తారు.పార్వతీ పరమేశ్వరులకు వారి భక్తులకు ఇక్కడ ప్రతిరోజు పండుగయే.

గోకర్ణ పురాణ స్తుత "పర్వతాగ్రే నదీ తీరే బ్రహ్మ విష్ణు శివాశ్రితే" మనలను ఆశీర్వదించును గాక

శ్రీ మాత్రే నమ:.

( అమ్మదయ

కొనసాగుతుంది.)

ANANDA LAHARI-18

1 ఓఢ్యాణే గిరిజాదేవి

" ఓఢ్యాణే గిరిజాదేవి పితృర్చన ఫలప్రదా
బిరజ పరా పర్యాయస్థిత వైతరిణితటే
త్రిశక్తీనాం స్వరూపాచ లోకత్రాణ పరాయణా
నిత్యం భవతు సాదేవి వరదా కులవర్ధని."

వైతరిణి నదీతీరమున కల ఓఢ్యాణపురములో మాయాసతి నాభిభాగము పడి వరప్రదాయిని గిరిజాదేవిగా కొలువైనది.ఒడిషా/ఒరిస్సా/ఒడియా/ఒరియా అని
పిలువబడుచున్న, ప్రదేశములోని జాజ్ పూర్ ప్రాంతమును జగజ్జనని తన నివాసముగా ఎంచుకున్నది.నాభి ప్రదేశమును నడుమును ఒడ్డానముతో ప్రకాశించు తల్లి ఉన్న ప్రదేశము కనుక ఓఢ్యాణపురము అని కూడా భావిస్తారు.హిమవన్నగము మేనకలను తల్లితండౄలుగా అనుగ్రహించిన తల్లి కనుక గిరిజాదేవి అని అమ్మను కొలుస్తారు.విరజ అనగా శుభ్రపరచు అను అర్థమును అన్వయించుకుంటే మన పాపములను శుభ్రపరచుచు మనలను పునీతులను చేయు తల్లికనుక విరజాదేవి అని పూజిస్తారు.ఆర్యా స్తోత్ర ప్రకారము ఉత్కళరాజ్యస్థులు విరజా దేవిని తమ కులదేవత గా ఆరాధించెడివారు.

తల్లి మహాలక్ష్మి-మహాశక్తి-మహా సరస్వతిగా పరిపాలిస్తుంటుంది.అమ్మ నాభి ప్రదేశము పడిన ప్రదేశము అని కొందరు భావిస్తే,గయాసురుని నాభి పడిన ప్రదేశమని మరికొందరు ఇక్కడ బావిదగ్గర పితృకార్యములను నిర్వహిస్తుంటారు దాని వలన ఇక్కడ ప్రవహిస్తున్న వైతరిణి నది వారిని యమలోకబాధలనుండి విముక్తిని ప్రసాదించి,తరింపచేస్తుందని నమ్ముతారు.

అమ్మ కిరీటము చంద్రరేఖ,గణేశుడు,లింగముతో ప్రకాశిస్తూ ఉంటుంది.అమ్మ ఒకచేతిని మహిషుని హృదయములో గండ్రగొడ్డలిని గుచ్చుతూ,మరొక చేతితో వాని తోకను పట్టుకుని దర్శనమిస్తుంటుంది.విరజాదేవితో పాటు భగళాముఖి అమ్మవారు కూడా ఇక్కడ నెలవైయున్నారు.గిరిజాదేవి లీలలను వివరిస్తు,సప్తమాత్రికలను సందర్శింప చేస్తూ ఇక్కడ అద్భుతమైన మ్యూజియము కలదు.

ఇంతకీ ఎవరా మహిషాసురుడు? ఏమా కథ?

కశ్యప ప్రజాపతికి దనదేవి యందు జన్మించిన దానవులలో రంబుడు-కరంబుడు అను ఇద్దరు అన్నదమ్ములు అత్యంత శక్తివంతమైన సంతానము కొరకు పరమేశ్వరుని ఈ క్రిందివిధముగా ధ్యానించసాగిరి.

రంబుడు దక్షిణాగ్ని,ఉత్తరాగ్ని,పశ్చిమాగ్ని,ప్రాగగ్ని ఉపరితలమున కల ప్రచంద సూర్యాగ్ని మధ్యమున నిలిచి ఘోరతపమును ఆచరించసాగెను.అతని తమ్ముడైన కరంబుడు జలదిగ్బంధనములో కఠోర తపమాచరించు చుండగా,దాని వలన కలుగు దుష్పరిణామ నివారణకై,ఇంద్రుడు మొసలిరూపమున దాగి,వానిని సంహరించెను.

విషయమును తెలిసికొనిన రంబుడు పగతో రగిలిపోతూ,శత్రువులను జయించాలంటే బలాఢ్యుడైన పుత్రుని సహాయము ఎంతో కలదని గ్రహించి,అగ్ని దేవుని ప్రార్థించ సాగెను.ఫలితము కానరాకున్న,తపమును మరింత ఉదృతమును కావించెను.అయినను అగ్నిదేవుడు కరుణించలేదని,తన తలను అగ్నికి సమర్పించగా ఉద్యుక్తుడాయెను రంబుని నిష్ఠనుకు సంతసించి అగ్ని వరమును కోరుకోమనెను.

రంబుడు బాగుగా ఆలోచించి కామరూపి ,అజేయుడు,ముల్లోకములను జయించగల కుమారుని కోరుకొనెను.అందులకు అగ్ని రంబుడు వెనుదిరిగి వెళ్ళునప్పుడు దేనిని చూసి/లేదా ఎవరిని చూసి మోహవివశుడగునో వారికి జనించిన కుమారుడు రంబుని కోర్కెను తీర్చగలడని పలికి అంతర్ధానమయ్యెను.

వెనుదిరిగి చనునపుడు ఎందరో సౌందర్యవతులు,అప్సరసాంగనలు తారసపడినా రంబుడు ఎటువంటి మన్మధ వికారమును పొందలేదు.ప్రయాణమును కొనసాగించుచుండగా అక్కడ ఒక మహిష్మతి అను గంధర్వ కన్య మరీచి మహాముని శాపవశమున మహిషమును చూచినంతనే మోహితుడాయెను.తత్ఫలితముగా మహిషము గర్భమును ధరించినది.రంబుడు ఆ మహిషమును తన నగరమునకు తీసుకొని వెళ్ళి జాగ్రత్తగా చూసుకొనసాగెను.ఒక ముహూర్తమున ఆ మహిషము దున్నపోతు తల-మానవ శరీరము గల ఒక దూడను ప్రసవించి ,శాప విమోచినియై తన గంధర్వ లోకమునకు పోయెను.

దైవ నిర్ణయ ప్రకారము మహిషుడు బ్రహ్మగురించి ఘోరతపమును చేయగా,సంతసించిన బ్రహ్మ ప్రత్యక్షమై వరమును కోరుకొమ్మనెను.మహిషుడు తనకు మరణములేని వరమును ప్రసాదించమనెను.అందులకు తనకా శక్తి లేదని,కల్పాంత సమయమున తానును నిష్క్రమించువాడనని,మరేదైనా వరమును అనుగ్రహించెదననెను.మహిషుడు అహంకారముతో "అబలలను అరికాలితో అణచివేయగలను" అని తలచి స్త్రీలు తప్ప ఎవరు తనను సంహరించని వరమును పొందెను.
మహిషుడు లేని సమయానుకూలతతో దేవతలు అతని రాజ్యమును ఆక్రమించిరి.
క్రుద్ధుడైన మహిషుడు అనేకానే బలసంపన్నులగు సైన్యములతో,దేవతలపై దండెత్తిజయించి ఇంద్రునితో సహా అందరిని తరిమివేసెను.అకారణముగా నిస్సహాయులైన దేవతలను రక్షించుటకు త్రిమూర్తుల ముఖవర్ఛస్సు నుండి ఒక అధుతశక్తి ఉపన్నమైనది.సకలదేవతలు తమ వర్చస్సును ఆ తల్లియందు ప్రవేశ పెట్టిరి.ఆ శక్తి ఒక రౌద్ర స్త్రీమూర్తిగా పరిణామము చెంది,దేవతలందించిన వివిధ మహిమాన్విత ఆయుధములతో మహిషునిపై దండెత్తి,మంచి-చెడుల సంఘర్షణయైన మహాయుద్ధములో కాసేపు మహిషునితో ఆదుకొని,సమయమాసన్నమవగానే.ఒకచేతితో వాని మదమను హృఇదిపై తన గండ్రగొడ్దలి నుంచి.రెండవచేతితో వానితోకను పట్టుకుని,వాని రాక్షసత్వమును మర్దించెను.అమంగళమును ప్రతిహతముగావించినది ఆ గిరిజాదేవి.

అమ్మ వారికి శారదీయ దుర్గాపూజ మహాలయ కృష్ణపక్షమునుండి ప్రారంభమై ఆశ్వయుజ శుక్లనవమి వరకు అత్యంత వైభవముగా జరుగును.శుక్ల అష్టమినుండి శుక్ల నవమి మధ్య సమయములో (జంతు) బలిదానములుబలిదానములు జరుగుచుండును.పూరి జగన్నాధ యాత్ర వంటి వైభవోపేతమైన శోభారథయాత్రతో మనలను పులకింపచేయు ఆ గిరిజా దేవి మన మనోరథములను నెరవేర్చును గాక.

శ్రీ మాత్రే నమః

ANANDA LAHARI-17

  కాశ్మీరేతు  సరస్వతి

 " శారద  నీరదేందు ఘనసార పటీర మరాళ మల్లికా
   హార  తుషార ఫేన రజతాచల కాస ఫణీశ కుంద మం
   దార సుధా పయోధి సిత తామర సామర వాహినీ శుభా
   కారతనొప్పు నిన్ను మది గానగ నెన్నడు కల్గు భారతీ" అని,

 శ్రీమదాంధ్ర మహాభాగవతములో పోతనామాత్యునిచే కీర్తింపబడిన సరస్వతి పీఠము మాయాసతి కుడిచేయి పడిన ప్రదేశముగా చెబుతారు. సర్వస్వాత్ సరస్వతి అను నానుడి కలదు.స్వాత్ లోపల నిండియున్న సర  సర్వము.మనలోపలనిండి సమయ సందర్భానుసారము ప్రకటితమయే శక్తియే  సరస్వతి అని సారస్వతమని  పండితులు భావిస్తారు. సంగీతములో సాహిత్యములో నిండియున్నా  స్వర ప్రస్థానములే  సరస్వతీ రూపముగా భావించే శాక్తేయ సంప్రదాయము కలదు.

      " అక్షరాభ్యాసములోనే" యోగశక్తి  నిక్షిప్తము అయివున్నది..వర్ణము అనగా అక్షరము-రంగు అని రెండు అర్థములు కలవు.సర్వశుక్లా  సరస్వతీ అన్న సూక్తిని గ్రహించినట్లయితే అమ్మవారు శుద్ధసత్వమైన తెల్లనితెలుపు రంగు.కనుక సర్వ వర్ణోప శోభితా అను స్తుతి వాక్యమును మనము అన్ని అక్షరముల స్వరూపముగా భావించినట్లయితే,మాతా సరస్వతి అక్షర శక్తులు రేకులుగా గల పద్మమునందు వసించునది. " అమృత,ఆకర్షిణి,ఇంద్రాణి,ఈశాని,ఉషకేశి,ఊర్థ్వ,ఋద్ధిద,ౠకార,ఌకార,ఌఊకార ,ఏకపద,ఐశ్వర్య,అంబిక,అక్షర అను అమ్మ శక్తులు పదహారు రేకుల "విశుద్ధి చక్రము" యై కంఠమునందు,తక్కిన అక్షరములు వివిధచక్రములుగా ,అక్షర లక్షణములుగా భాసించుచున్నవి..

  కాని ఉచ్చారణ విధానమును పరిసీలించినపుడు అక్ష్రములు హ్రస్వ-దీర్ఘ-ప్లుతములుగాను,తిరిగి ఒక్కొక్కటి,ఉదాత్త-అనుదాత్త-స్వరముగాను తొమ్మిది విధములుగా మారుతాయి.ఈ తొమ్మిది విధముల ఉచ్చారణ అను నాసికముగాను,నిరను నాసికముగాను (ముక్కు సహాయముతో-ముక్కు సాయములేకుండా) పలుకుచుండుట వలన తొమ్మిదిని రెండు తో హెచ్చవేసిన పద్దెనిమిది విధానములే అష్టాదశ శక్తిపీఠములు.(వివరించిన శ్రీ సామవేదము వారికి పాదాభివందనములు.)

     " కశ్మీరేతు సరస్వతి". క శబ్దము శిరస్సును సూచిస్తుంది.కశ్మీరము జ్ఞానప్రధాన కేంద్రము.ఇక్కడిది సర్వజ్ఞపీఠము. ఏ ప్రదేశమునుండి పండితులు ఇక్కడకు వచ్చి విజయము సాధిస్తారో ఆ వైపు ద్వారము తెరువబడేదట. ఆదిశంకరులు తమ ప్రతిభచే అప్పటివరకు తెరువని దక్షిణ ద్వారమును తెరిచారట.కశ్మీరమును శైవీ ముఖము అనికూడా అందురు.శివ జ్ఞానమును శైవీముఖము అందురు.ఇక్కడ జ్ఞాన విచారణకు ప్రాధాన్యతగలదు.

    జ్ఞానప్రదా సతీమాతా కాశ్మీరేతు సరస్వతీ
    మహావిద్యా మహామాయా భక్తిముక్తిప్రదాయినీ

    పూర్వం ఓసారి సనత్కుమారుడు బ్రహ్మ దగ్గరకు వెళ్ళి జ్ఞానాన్ని గురించి చెప్పమన్నాడు. శ్రీకృష్ణ పరమాత్మ సూచన మేరకు బ్రహ్మ సరస్వతిని స్తుతించి బ్రహ్మజ్ఞానాన్ని పొందాడు. ఆ తర్వాత ఆయన బ్రహ్మజ్ఞాన సిద్థాంతం చేసి సనత్కుమారుడికి చెప్పాడు. అలాగే పూర్వం భూదేవి అనంతుడిని తనకు జ్ఞానాన్ని ఉపదేశించమంది. అనంతుడు కశ్యపుడి ఆజ్ఞతో పలుకుల తల్లిని స్తుతించాడు. ఆ తర్వాతనే అనంతుడు నిర్మలమైన జ్ఞానాన్ని సిద్థాంతీకరించి భూమాతకు చెప్పగలిగాడు. పూర్వం వ్యాస భగవానుడు పురాణ సూత్రాల గురించి వాల్మీకిని అడిగాడు. వాల్మీకి జగదాంబను స్మరించాడు. అలా ఆయన సరస్వతి దయను పొంది పురాణసూత్ర జ్ఞానాన్ని పొందాడు. వ్యాసుడు కూడా నూరేళ్ళపాటు పుష్కర తీర్థంలో సరస్వతిని గురించి తపస్సు చేసి వరాన్ని పొంది సత్కవీంద్రుడయ్యాడు. ఆ తర్వాతే ఆయన వేద విభాగాన్ని, పురాణ రచనను చేశాడు. ఓసారి ఇంద్రుడుతనకు తత్వజ్ఞానాన్ని ఉపదేశించమని శివుడిని అడిగాడు. శివుడు పాటు దివ్వవాణిని తలచుకొని ఆ శక్తి ప్రభావంతో ఇంద్రుడికి జ్ఞానోపదేశం చేశాడు. ఆ ఇంద్రుడే బృహస్పతి దగ్గరకు వెళ్ళి శబ్ద శాస్త్రాన్ని చెప్పమన్నాడు. అప్పుడు బృహస్పతి వెంటనే పుష్కర క్షేత్రానికి వెళ్ళి వేయి దివ్వ సంవత్సరాల పాటు సరస్వతిని ధ్యానించి శబ్దశాస్త్రం పొందాడు.

      తన మీద దయచూపి జ్ఞాన, జ్ఞాపక శక్తులను ప్రసాదించమని, విద్యను చక్కగా శిష్యులకు బోధించే శక్తిని, గ్రంథ రచనా శక్తి, ప్రతిభ గల శిష్యులను తనకు ప్రసాదించమన్నాడు. సత్సభలలో మంచి విచారణ శక్తిని, సత్య స్వరూపిణి, వ్యాఖ్యాన రూపిణి, వ్యాక్యాధిష్టాతృ రూపిణి అయిన సరస్వతిని పదేపదే స్తుతించటంతో ఆ మాత యాజ్ఞవల్క్య మహర్షిని మళ్ళీ సంపూర్ణ జ్ఞానవంతుడిగా, సుకవిగా వెలుగొందమని ఆశీర్వదించింది. ఈ సరస్వతి స్తుతి అంతా దేవీ భాగవతంలో ఉంది.

     దొరలు దోచలేరు దొంగలెత్తుకుపోరు
   భాతృజనము వచ్చి పంచుకోరు
   విశ్వ వర్ధనమ్ము విద్యా ధనమ్మురా
   లలిత సుగుణ జాల తెలుగుబాల""

  ఏ దుర్మార్గులు కశ్మీరములోని జ్ఞానశక్తిని విధ్వంసము చేయలేరు. జ్ఞాన సరస్వతి ప్రవాహమును బంధించుట ఎవరి తరము?

  దేవి శరన్నవరాత్రులందును,మాఘ శుద్ధ పంచమియందును (వసంత పంచమి) మూలా నక్షత్రమునందును పలుచోట్ల ప్రత్యేక పూజలందు ,ఆ సరస్వతీ మాత మనకు జ్ఞాన భిక్షను ప్రసాదించును గాక.

    శ్రీ మాత్రే నమః.

    

  అష్టాదశ పీఠ శక్తి స్వరూపిణ్యై నమః.
  *******************************************
  అమ్మా!

పరమ పావనమైన నీ పాదరజ కణము
పతిత పాలకమైన పరమాత్మ స్వరూపము

నల్లనైన చీకట్లో నేను అల్లరులే చేస్తున్నా
అల్ల కల్లోలమైన మనసు నన్ను సన్నగా గిల్లుతోంది

ఎర్రనైన కోపముతో నేను వెర్రి పనులు చేస్తున్నా
చిర్రు బుర్రులాడు మనసు నాపై గుర్రుమంటోంది

తెల్లనైన తెలివిలో నేను తెలుసుకొనగ తప్పులన్నీ
తెల్లబరచె నాలోని తెలివితక్కువ తనాన్ని


సత్వ,రజో,తమో గుణములు సద్దుమణుగు చుండగా
నా ఆత్మనివేదనమే మహానైవేద్యమైన వేళ