ఓనమాలు (Onamaalu)

   కాత్యాయిని విద్మహే గారికి నమస్కృతులతో *********************************** గురజాడ వెలుగుకై గురిపెట్టిన బాణంలా ఇంతివై,ఇంతింతై,ఇంతుల పూబంతివై యెంతెంతో ..సాధిస్తూ,రాజాస్థానము నీ ప్రస్థానము గుర్తు చేస్తుంటే ....................................... ఆపాత మధురమనె తాతమ్మగా తీయగ నిను దీవించె కాకతీయ గంగమ్మ. దినదిన ప్రవర్ధమాన దిక్సూచికి అమ్మమ్మగా దిశా నిర్దేశం చేసె తాళ్ళపాక తిమ్మక్క. కోటి కళల జాబిలికి రామకోటిశాస్త్రి తండ్రిగా పాండిత్యము పోతపోసె బమ్మెర పోతన ఇందిరాదేవి మధుర మందహాస తల్లిగా నినుకని పెంచె మంచిపంచ కల్పవల్లి సత్యలోక రంగవల్లికి పినతల్లిగా బలమగు కలము నొసగె కవయిత్రి మొల్ల ముదితల తలపుల నిండిన ముద్దూ ముచ్చటగా పద్ధతిగా మారింది ఆ ముద్దుపళని తరములెన్ని మారినా తరగని ఆలంబనగా తరిలింది మీతో తరిగొండ వెంగమాంబ ప్రపంచీకరణ విపంచికి కీరవాణిగా పదును బాణీ నందించె ఆ మధురవాణి భావ ప్రవాహములో సాగిరి కోయిలలుగా నాయక రంగాజమ్మ,నేటి రంగనాయకమ్మ విపులముగా సాగనీ రిపుసంహారము కొత్త పాత కలముల ప్రస్తుతి" జయజయహే" నిత్య కళ్యాణి" కాత్యాయిని వ...

వసుధైక బంధనము రక్షాబంధం. ****************************** ******* చెల్లీ, పుట్టినప్పుడు నిన్నుచూసి పులకించిన నా మనసును, పట్టుపరుపుగా ఒడిని పరిపించింది ఒక బంధం. అన్నా, పట్టుపరుపు మీద ఒదిగి పవళించిన నా మనసుకు, పుట్టింటి చుట్టరికమును తెలిపింది ముచ్చటైన అన్న బంధం. నువ్వు, గట్టిగా కొట్టినప్పుడు నిన్నుచూసి బెట్టుచేసిన నా మనసును, చెట్టుమీది దోరపండు తెంపించేలా చేసింది ఆ బంధం. నవ్వుతూ, చెట్టుమీది దోరపండు తింటున్న నా మనసుకు, చెట్టంత అన్నను చూపించింది,ఎప్పటికి తెంపలేని అనుబంధం. అమ్మతో, పితూరీలు చెప్పినప్పుడు నిన్నుచూసి కుతకుతలాడిన నా మనసును, నా దోసమేమి లేకున్నను దెబ్బలు తినిపించింది అబ్బో అనిపించే బంధం. నమ్మవు, దోసిలొగ్గిన నిర్దోషిలో దేవుని చూస్తున్న నా మనసుకు, తప్పుతెలియ చెప్పింది ఎప్పటికి విడిపోని గొప్పదైన మెప్పు బంధం. బడిలో, జాగుగా సాగుతున్న నిన్నుచూసి దిగులుగున్న నా మనసును, పేగు పంచుకున్నట్లు బాగు బాధ్యతగా మార్చింది సాగుచున్న బంధం. ఒరవడిలో, పొరబడనీయని నేరుపును గౌరవముగ చూస్తున్న నా మనసుకు, గుండెలో గుడికట్టించింది నిండుతనపు తోడబుట్టిన బంధం. పెళ్ళిలో, బా...

రాఖీ బంధన శుభాకాంక్షలు దారపు ధారణ కాదు అసాధారణ గౌరవము వెన్నంటి వెల్లడించు ఆడపడుచు అనురాగము ........ వెంట సిరులు జాలువారాలను అన్న ఆశ సత్యము కలకంఠి కంటినీరు కావాలి సంతోషపు ముత్యము ....... చిర్రు బుర్రు దరిచేర రాదని జగడము ఎర్ర కన్నుతో వెర్రిని తుర్రుమనిపించే పగడము ...... పుట్టింటి ప్రేమ అనే ఆడపడచుల త్రిభువన ఒకే ధనము పెట్టుబడిగ పెద్దగ పెరగాలి సోదర గోమేధికము ......... భాతృజనము అందించే బహుమతుల ఇంద్రజాలములు ఇంతుల నీలాల కన్నులలోని ఇంద్రనీలములు ....... ఏకోదరులైన వారి మమతల చాణుక్యతలే అన్నా చెల్లెళ్ళ,అక్కా తమ్ముళ్ళ అరచేతి మాణిక్యములు ..... చెడ్డతనము అడ్డగించు వారి మనో ధైర్యములు విడ్డూరమును అందించే దొడ్డ వైఢూర్యములు ......... విశ్వ సోదరత్వమును చాటు విశిష్ట అనురాగములు శాశ్వత ఆనంద భాష్పాలగు పుష్య రాగములు ....... పాపాలను పరుగెత్తించే ప్రజా వ్రజములు పది కాలాలు పదిలముగ దాచుకునే వజ్రములు ........ ఆ చంద్ర తారార్కము అనుసరించాలనే ఆస ప్రపంచ పచ్చదనము ప్రతిరూపపు పచ్చపూస. ....... రక్త సంబంధమో రక్షణ అను బంధమో విలక్షణ హరిచందనము "రక్షా బంధనము".

   రాఖీ పండుగ    ************ విశిష్ఠ మైన పండుగ రక్షాబంధనము విశ్వసోదరత్వానికి పటిష్ఠ ఇంధనము ఆడపడుచులందరికి అంతులేని ఆపేక్ష అన్నదమ్ముల ప్రేమే వారికి శ్రీరామ రక్ష ...............ఆడపడుచులు సోదరులను అందమైన ఆసనమున కూర్చుండబెట్టి ఒట్టు వేసినట్టు  వారి నుదుటన బొట్టుపెట్టి గళమున హారములను వేద్దాము మంగళ హారతులను ఇద్దాము అగ్గిని సాక్షిని చేసి వారు నెగ్గాలని కోరుదాము మనసులోని ప్రీతితో తీపిని తినిపిద్దాము శ్రావణ పున్నమి జరిగే రాఖీ, కన్నుల పండుగ వెన్నుని ఆశీసులు మిము సుసంపన్నులుగా మార్చాలని మేమున్నామని వారి చేతికి రాఖీలను కడదాము ...........కట్టిన రక్షలతో ఆనందముతో అన్నదమ్ములు కన్నతల్లి  కలలను కమ్మని నిజాలు చేస్తూ ముచ్చట తీర్చగ మా వద్దకు వచ్చిన తోబుట్టువులు ఏ పాదము ఎత్తనీము, ఆపదను ఆపెదము కనురెప్పల్లో లక్షణంగా కాస్తాము క్షణక్షణం నేల, పాదు నేనౌతా  చిరు నవ్వుల సోదరి వేల వేల సిరుల పూలు పూయని నీ దరి మీరు లక్షింతలు కావాలని అక్షింతలు వేస్తూ రాఖీ కట్టిన చేతికి చేయూతగా ఉంటాము ..............ఇట్లు అక్కా చెల్లెళ్ళు ఇరిగో చక్కని బహుమతులతో అన్న...

  దీపావళి శుభాకాంక్షలు ప్రమదముతో వెలుగుచున్న ప్రమిదలోనిదీపములు నట్టింటను వెలిగేటి నవావరణ దీపములు గుట్టుగా వెలుగుచున్న గుట్టమీది దీపములు ఇనబింబపు కీర్తిని ఇనుమడించు దీపములు త్రిగుణాత్మకతను తెలుపు అగణితగుణ దీపములు సభలలో వెలిగేటి సరస్వతీ దీపములు అసురత అను నరకుని నరికేటి దీపములు భూదేవి రణరంగపు భూషణములు దీపములు ధనత్రయోదశి వెలుగు ధగధగల దీపములు చతుర్దశి హారతుల కర్పూర దీపములు అమాసను మరిపించే సితవికసిత దీపములు మిలమిలా మెరయుచున్న తైలలక్ష్మీ దీపములు కంటిచూపు నందించిన ముక్కంటి మింటి దీపములు జలజాక్షులకు జయమనెడు జలములోని దీపములు ఉత్తరభారత ఉగాది ఉత్సవము దీపములు వి స్తృత వ్యాపారముల ద స్త్రములు దీపములు యమకోరల నడ్డగించు శుభకరములు దీపములు బాణసంచా వెలిగించే జాణలు దీపములు కాలిపోతూ వెలుగునిచ్చు త్యాగశీల దీపములు మానవతను చాటిచెప్పు మాణిక్యదీపములు ప్ర జ్ణాప్రదీపనమను వి జ్ణానపు దీపములు పరమాత్ముని రూపములు కొండెక్కని దీపములు కొండంత వెలుగునుచ్చు గోరంత దీపములు అండనుండ జనావళికి బ్ర హ్మాండ  దీపావళి

తమసోమా జ్యోతిర్గమయా బంతిపూల తోరణాలు,పూబంతుల హారతులు మా లక్ష్మి వస్తుందని తరలి వచ్చిన బంధువులు మంగళ వాయిద్యాలు,మధురస నైవేద్యాలు తాతయ్య చేతిలోని తాటాకు టపాకులు కథ చెబుతూ బామ్మగారు,ఊ కొడుతూ బాబిగాడు ఉయ్యాల ఊగుతూ ఉంగాల పాపాయి బావగారి ఆటపడుతు కత్తిలాంటి మరదళ్ళు గమ్మత్తుగ ఉందంటు కొత్త పెళ్ళికూతురు బడాయి బడా బాబులు,హడావిడి మెరుపుతీగలు కొత్త చీర రెపరెపలు,సుతిమెత్తని చలోక్తులు చింతలేక గంతులేయు చిరు మువ్వల తువ్వాయిలు చెంత చేరి వంతపాడు సిరిమల్లెల పరిమళాలు పాలకడలి తల్లికై గుమ్మములో గుమ్ముపాలు తులతూగే సిరులతో తులసికోట దీపాలు అందరితో అంటున్నవి "ఆనంద దీపావళి" అని దాగుడుమూతలాడే చీకటి తన ఉనికినే మరచిపోయి,వలసపోయి,కలసిపోయె వేవేల వెలుగుల దీపావళి గా. శుభాకాంక్షలు

ముసి ముసి నవ్వుల మనవళ్ళ,మనవరాళ్ళతో, కథ అంటే చెవికోసుకునే చంద్రకళ అత్తయ్య పరుగున వస్తుంటే పని పురమాయించాడు మామయ్య పనివిడుపుకు ఎదురుచూస్తు పరిహాసముగ అత్త పండుగరోజున నాకు పాత మొగుడేనా అంది బుడుగు గడుగ్గాయులకు ఏమి అర్థమయ్యిందో పండుగరోజున మాకు పాత దీపావళి కథ వద్దంటూ అమ్మమ్మను బతిమలాడ సాగారు కొత్తకథకై ముద్దు ముద్దుగా అవకాశము వదులుకోని అమ్మమ్మ గౌరమ్మ అందించసాగింది అందాల దీపాల కథ. .............. తమసోమా జ్యోతిర్గమయా. ................... ................... కుమ్మరి చేతుల్లోనే కులుకులు నేర్చినవి కమ్మని సరదాలన్నీ పలుకులుగా మార్చినవి వత్తులన్ని తెలివిగా వత్తాసు పలికినవి మేలమాడుతున్నాయి తైలలక్ష్మి దీపములు ......... కొత్త జీవితపు శ్రీకారము ఐనది ఒక దీపము కొత్త కోడలిచే వెలిగింప బడుటయే అపురూపము పుట్టినింటికి పిలిచినది చుట్టమైన ఒక దీపము వస్తున్నారనగానే ముస్తాబైనది ఇంటిరూపము మంగళహారితి తానుగ మారినది ఒక దీపము ఆడపడుచు కట్నమదిగో అంటెను ఇంద్రచాపము అభ్యంగన స్నానాలకు అగ్గి ఐనది ఒక దీపము అదిరె సాంబ్రాణిపొగగ గుగ్గిలపు రూపము ఘుమఘుమ రుచులకై వెలిగింది ఒక దీపము .......... ఇంతలోనే చింతాక్రాంతమైనది ఆ గృహము అలకపానుపు...

https://www.youtube.com/watch?v=vXopOY3iMso

https://www.youtube.com/watch?v=in5SNAEnFgA

https://www.youtube.com/watch?v=in5SNAEnFgA

ఎంగిలిపువ్వు-వెలుగులురువ్వు        *********************** 1.వర్షాకాలములో చెరువులో బురద పేరుకుని ఉంటుంది.(మట్టి గౌరమ్మను)బొడ్డెమ్మను తయారుచేయుటకు గ్రామస్థులు తలాఇంత పూడిక తీయుటతో నీరు శుభ్రపడుతుంది. 2.పూలుపేర్చుట కొరకై పొలిమేరదాటి, కొండగట్టు,చేలగట్తు పక్కన నడచి వెళ్ళుటతో స్వచ్చమైన గాలి పీలుస్తుంటే ఆరోగ్యం బాగుంటుంది. 3.పూలను  తెంపుతున్నప్పుడు ఆ ప్రదేశంలో వెలువడు మూలికాపరమైన రసాయనములు ,గాలి,  వాతావరణము రోగనిరోధకశక్తిని పెంపొదిస్తుంది . 4.పూలను   పేర్చుటలో రంగులు అద్దుటలో,ఆట-  పాటలలో లయ ప్రాధాన్యత వినోద,విజ్ణాన,సందేశాత్మక విలువలు ద్యోతకమౌతాయి. 5.సదాచారమనే చాందసవాద ముసుగులో కొన్ని పూలను మాత్రమే పరిమితం చేసి పూజకు   పనికి రావన్న గునుగు,తంగేడు,రుద్రాక్ష,బంతి,బీ ర మొదలగు పూలకు పెద్దపీట వేసి,ప్రకృతి రూపంలో పరమాత్మునిప్రసాదమైన ప్రతిపువ్వు చిరునవ్వేనని తెలియ చేస్తుంది . 6 . అహల్యశాప సమయమున ఇంద్రునికి శరీరమంతా కన్నులుగా శాపము లభించిందని,తనువంతా కనులు కలిగిన సీతాఫలము నైవేద్య నిషేధమనిన కుహనా సంప్రదాయమునకు తెరతీసి ,మనకు మధురత...

బంగారు బతుకమ్మ ******************* తెలంగాణ పండుగ తెలుగుజాణ పండుగ సాయుధపోరాటానికి సాయమైన పండుగ అడవిపూల అందాలు విందుచేయు పండుగ మంత్రాల మేళాల తంతులేని పండుగ సింహాసనముల వాహనముల చింతలేని పండుగ పిండిముద్ద దండి అన్న మెండైన పండుగ వేయికనుల శిల్పక్కకు హాయి కలుగు పండుగ ప్రకృతి పరమాత్మ అను ఆత్మీయపు పండుగ ఛాందస మందబుద్ధిని మందలించు పండుగ చిన్నా పెద్దా తేడా సున్న అన్న పండుగ చిన్నచూపుకు కనువిప్పై మన్నించమన్న పండుగ పెద్దమనసు ముద్దన్న బతుకమ్మ పండుగ ఆడుతుపాడుతు కొలిచే ఆడపడచుల పండుగ సింగారాలొలుకు " బంగరు బతుకమ్మ పండుగ-శుభాకాంక్షలు" .

  నీ నోము నేనోముదు  ****************** ఏమేమి పాటొప్పునే గౌరమ్మ ఏమేమి ఆటొప్పునే పాడేటిటి పాటొప్పునే గౌరమ్మ ఆడేటి ఆటొప్పునే పాడేటి పాటలోన సాగు ఏరుల్లార,మోగు గాలుల్లార,ఊగు పైరుల్లార రాగి తాంబాళాన అమ్మ సింగారాలు,ముత్తాల గునుగులు,కొలువైన కలువలు,రంగుతంగేడులు,సేరు సేమంతులు,రంగు రుద్రాక్షలు,ఎలిగేటి దీపములు,సద్ది గౌరమ్మలు పూచేటి పూలలోన గౌరమ్మ గుమ్మాడి నేనౌదును కాసేటి పండ్లలోన గౌరమ్మ శిల్పక్క నేనౌదును..... ఆడేటి ఆటలోన లేగదూడల్లార,సోగ కన్నుల్లార,కాలి అందెల్లార రాగి తాంబాళాన అమ్మ సింగారాలు,ముత్తాల గునుగులు,కొలువైన కలువలు,రంగు తంగేడులు,సేరు సేమంతులు,రంగు రుద్రాక్షలు,ఎలిగటి దీపములు,సద్ది గౌరమ్మలు మొక్కేము ఎలగపండే గౌరమ్మ రెండేసి దోరపండే మొక్కేము ఎలగపండే గౌరమ్మ రెండేసి దోర పండే గౌరమ్మను పిలిచి,తానాలు చేయించి,అక్షింతలద్దించి,గంధాన కడిగించి,కుంకుమను జారించి,పసుపును పూయించి,పూవాన తేలించి,ఇందయని ముద్దనిడి,బతుకమ్మ తల్లితో చద్దులే ఆడుచు,తోటనే సేరంగ బంగారు పండ్లవనమే గౌరమ్మ సింగారమే తోచెనే... మా అమ్మ జాతరలో రాగితాంబాళాన అమ్మ సింగారాలు,ముత్తాల గునుగులు,కొలువైన కలువలు,రంగుతంగేడుల...

 బతుకమ్మ    బతుకమ్మ   ఉయ్యాలో  బతుకు మారుస్తుంది   ఉయ్యాలో బతుకమ్మ బతుకమ్మ  ఉయ్యాలో బంగారుబతుకమ్మ   ఉయ్యాలో జలములోన కలిసె   ఉయ్యాలో జలజముగా పూసె   ఉయ్యాలో జనము పూజలందె    ఉయ్యాలో దప్పిక తీర్చేను    ఉయ్యాలో   గొప్పనైన తల్లి   ఉయ్యాలో   11    బతుకమ్మ 11 చేనులోన జారె   ఉయ్యాలో జొన్నపైరుగా మారె  ఉయ్యాలో యెన్నరాని ప్రేమ   ఉయ్యాలో ఆకలిని తీర్చే ఉయ్యాలో 11  బతుకమ్మ 11 కలికి చిలుకల కొలికి    ఉయ్యాలో పిల్లగాలిని చేరె    ఉయ్యాలో పిల్లాపాపనుగావ   ఉయ్యాలో పిల్లనగ్రోవై తాను  ఉయ్యాలో ఉల్లము ఉప్పొంగ    ఉయ్యాలో చల్లనైన తల్లి  ఉయ్యాలో  11   బతుకమ్మ 11 నిండుజాబిలి చేరె   ఉయ్యాలో పండువెన్నెలగాను  ఉయ్యాలో పిండారబోసింది   ఉయ్యాలో సత్తుపిండి దొరికె   ఉయ్యాలో సత్తువ గౌరమ్మ   ఉయ్యాలో 11 బతుకమ్మ 11 చెట్టులోన చేరె  ఉయ్యాలో చుట్టమ...

 పుత్తడి బతుకమ్మ ఉయ్యాలో  పూల బుట్టబొమ్మ ఉయ్యాలో  రాగి తాంబాళంలోన ఉయ్యాలో  భోగ భాగ్యాలమ్మా ఉయ్యాలో  గుమ్మడాకు మీద ఉయ్యాలో  పసుపు పచ్చని బొమ్మ ఉయ్యాలో  అడవిపూల అందాలు ఉయ్యాలో  అమ్మ అందెలమ్మా ఉయ్యాలో  చెట్టు చేమ సొబగు ఉయ్యాలో  చెమ్మ చెక్కలాట ఉయ్యాలో  కొండ కోన మురిసె ఉయ్యాలో  కోలాట మాడంగ ఉయ్యాలో  .........  సిత్తు సిత్తుల బొమ్మ ఉయ్యాలో  సితి కాలి బతుకునమ్మ ఉయ్యాలో  ఎర్ర కలువల చుట్లు ఉయ్యాలో  ఎర్రిపెత్తనమును మొట్టె ఉయ్యాలో  తామర పూలదండ ఉయ్యాలో  ఏడుగురన్నల చెల్లి ఉయ్యాలో  తంగేడు పూల చుట్లు ఉయ్యాలో  తరుణి తాగమమ్మా ఉయ్యాలో  పూజలందు నిలిచె ఉయ్యాలో  చోళరాజ బిడ్డ ఉయ్యాలో  నాడు మూసిన కన్నులు ఉయ్యాలో  దోసిట పువ్వులు నేడు ఉయ్యాలో .......  చెరువులు నిండేను ఉయ్యాలో  కరువు తీరేనంట ఉయ్యాలో  గుమ్మాడి పూలచుట్ట ఉయ్యాలో  అమ్మాడి చిరునవ్వు ఉయ్యాలో  గునుకపూలు మెరిసె ఉయ్యాలో ...