ఓనమాలు (Onamaalu)

  ప్రార్థన   కవీంద్రాణాం చేతః కమలవన బాలాతప రుచిం     సమం దేవి స్కంద ద్విపవదన పీతం స్తనయుగం  తవేదం నఃఖేదం హరతు సతతం ప్రస్నుత ముఖం  యదాలోక్యా శంకాకులిత హృదయో హాస జనకః  స్వకుంభౌ హేరంబః పరిమృశతి హస్తేన ఝడితి.  శ్లోకము      యత్రాశయోలగతి తత్రాగజ వసతు కుత్రాపి నిస్తుల శుకా  సుత్రామ కాలముఖసత్రాసకప్రకర సుత్రాణకాలిచరణా  ఛత్రానిలాతిరయ పత్రాభిరామగుణ మిత్రామరీ సమవధూ  కుత్రాసహీన మణి చిత్రాకృతి స్పురిత పుత్రాదిదాన నిపుణా.తాం రంజనమమీ. 1.    స్తోత్ర పూర్వపరిచయము.  *******************  ముగురమ్మలను మూడువిధములుగా స్తుతించి,ముచ్చటగా మూడు వరములను కోరిన మహాకవిని,ఆ" భక్తరక్షణ దాక్షిణ్య కటాక్షిణి,ఆ" సత్య సంపూర్ణ విజ్ఞాన సిద్ధిదాతాలోక పూజ్యుని చేయదలచినదేమో.  కనుకనే మహాకవి ప్రస్తుత శ్లోకములో,చాందోగ్య ఉపనిషత్ మహావాక్యమైన. "తత్-త్వం-అసి" ని బహుచమత్కారముగా మనకు పరిచయము చేస్తున్నారు.  కంకాళ పక్షి విషయే అంటు మన ఉపాధి విషయమును ప్రస్తావించువేళ,ప్రజ్ఞానం బ్రహ్మ అను మొదటి వాక్యమును చెప్పకనే చెప్పినారు.బృందార బృంద ...

           కుర్యాత్  కటాక్షంకళ్యాణి-10     ****************************  ప్రార్థన  ***** " అరాలైః స్వాభావ్యాత్ అలికలభన శ్రీ భిరలకైః    పరీతంతే వక్త్రం పరిహసతి పంకేరుహ రుచిం    దరస్మరేయస్మిన్ దశన రుచికింజల్క రుచిరే    సుగంధౌముద్యంతి స్మరదహన చక్షుర్మధులిహః"  శ్లోకము  *****  వందారు లోక వర సందాయినీ విమల కుందవదాత రదనా  బృందారు బృంద మణి బృందారవింద మకరందాభిషిక్త చరణా  మందానిలా కలిత మందారదామభిః అమందాభిరామ మకుటా  మందాకినీ జననభిందాన వాచమరవిందాసన దిశతుమే.  స్తోత్ర పూర్వ పరిచయము  ******************   దుష్ట శిక్షణ-శిష్ట రక్షణమే  తన కరుణగా  లీలా బ్రహ్మాండ రూపిణి,శివాపరాధముగా తన తండ్రియైన దక్షప్రజాపతి తలపెట్టిన నిరీశ్వర యాగమును అడ్డుకుని,పరమేశ్వరునిచే దక్షుని మేథను సంస్కరింప చేసినది.కాఠిన్యము-కారుణ్యము తన చూపులుగా,ప్రసరించుచున్న తల్లి,ప్రస్తుత శ్లోకములో ముగురమ్మల రూపముగా ముజ్జగములను ఏవిధముగా కరుణించుచున్నదో దర్శింపచేస్తున్నారు. అమ్మవారి రదనకాంతి,చరణకాంతి,కిరీట కాం...

    ప్రార్థన   ధునోతు ధ్వాంతం నస్తులిత దలితేందీవరవనం   ఘనస్నిగ్ధ శ్లక్ణం చికుర నికురంబం తవ శివే   యదీయం సౌరభ్యం సహజముపలబ్దుం సుమనసో   వసంత్యస్మిన్ మన్యే బలమథన వాటీ విటపినాం.  శ్లోకము  దాక్షాయణీ దనుజశిక్షావిధౌ వితత దీక్షా మనోహర గుణా  భిక్షాశినో నటన వీక్షా వినోద ముఖి దస్ఖాధ్వర ప్రహరణా  వీక్షాం విధేహి దక్షా స్వకీయ జనపక్షా విపక్ష విముఖీ  యక్షేశ సేవిత నిరాపేక్షశక్తి జయలక్ష్మ్యావధాన కలనా. స్తోత్ర పూర్వపరిచయము    కాళీ-రాజరాజేశ్వరి-సరస్వతి అను మూడు నామరూపములతో తమోగుణ-రజోగుణ-సత్వగుణ సంకేతముగా ప్రకటితమగుచున్నప్పటికిని జగదంబ త్రిగుణాతీత.బాల-కౌమారి-ప్రౌఢ అను వివిధ దశలలో  తనకరుణను ప్రకటిస్తున్నప్పటికిని అమ్మ సర్వావస్థా వివర్జిత.విశ్వ వపుషిని వాగ్భవకూట-కామరాజకూట-శక్తికూట త్రయినిగా సంభావిస్తూ శంకీర్తిచినప్పటికిని  పరాశక్తి అనవద్యాంగీ.  ఇక్కడ మనమొకవిషయములను గమనించవలెను.    అంగములన్నియును దృశ్యరూపములు.అంగములున్నను-లేలున్నను అందియుండగలదు.కాని అంగి లేనిదే అంగములుండజాలవు.  ప్రపంచమను దృశ్యరూపమునకు అంగి పరమేశ్వరి.శ...

   కుర్యాత్ కటాక్షం కళ్యాణి-08    *************************  ప్రార్థన  ****  వహత్యంబ స్తంబేర మదనుజ కుంభ ప్రకృతిభిః  సమరబ్ధాం ముక్తామణిభిః అమలాం హారలతికా  కుచాభోగ బింబాధర రుచిభిరంత శబలితాం  ప్రతాప వ్యామిశ్రాం పురదమయితః కీర్తిమివతే.   శ్లోకము   ****   జంభారి కుంభి పృథు కుంభాపహాసి కుచసంభావ్య హార లతికా   రంభాకరీంద్ర దంభాపహోరు గతి డింభా అనురంజితపదా   శంభా ఉదార పరిరంభా కురాత్ పులక దంభానురాగ పిశునా   శం భాసుర ఆభరణ గుంభా సదా దిశతు శుంభాసుర ప్రహరణా.  స్తోత్ర పూర్వ పరిచయము  ****************         మహాకవి ఆరు శ్లోకములో అమ్మనుకోరినవరములకు భిన్నముగా ఏడవ శ్లోకములో ఉపాధి నైజమును వివరిస్తూ-ప్రత్యేకతను వ్యక్తి పరముగా ఎలా ఉపయోగపడుతుందో-అమ్మ పాదారవిందములనుచేర్చుటకు ఏకైక సాధనము సుమా అని తెలియచేశారు.     కాని అంత వేదాంతమును-పరమార్థమును సెలవిచ్చిన మహాకవి తరువాతి శ్లోకములో అమ్మ యొక్క కామరాజకూటమైన వక్షములను-వాటిపై ధరించినముత్యాలహారమును,శక్తికూటమైన ఊరువుల వైభవమును స్తుతించారు. అంటే కథ మళ...

 కుర్యాత్  కటాక్షం కళ్యాణి-07  ***********************   ప్రార్థన  ****   "భవాని త్వం దాసే" మయి వితర దృష్టిం సకరుణా   మితిస్తోత్రం వాంఛనధియతి "భవానిత్వమితియః"   త దైవత్వం తస్మై దిశసి నిజ సాయుజ్య పదవీం   ముకుంద బ్రహ్మేంద్ర స్పుట మకుట నీరాజన పదాం  శ్లోకము  ****   న్యంకాకరే వపుషి కంకాల రక్తపుషి కంకాది పక్షి విషయే   త్వంకామనాం అయసి కింకారణం హృదయ పంకారి మేహి గిరిజా   శంకాశిలా నిశిత టంకాయమాన పద సంకాశమాన సుమనో   ఝంకారి భృంగతతిం అంకానుపేత శశి సంకాశ వక్త్ర కమలాం.   స్తోత్ర పూర్వ పరిచయము   ***************        ప్రథమ శ్లోకములో తాంబూలరసమును ప్రసాదించి,కవితా వైభవమునుకోరిన మహాకవి,రెండవ శ్లోకములో మంత్ర సాధనము,మహర్షుల ఉద్ధరణమును విశ్లేషించారు.మూడవ శ్లోకములో సంసార సర్పమును సంహరించు ఆడముంగిసగా ఆరాధించారు.అమ్మ కరుణ ఒక రూపమును సంతరించుకున్నది.నాల్గవ  శ్లోకములో అమ్మ నిధిత్వ-పృథుత్వ స్తన ప్రస్తావనము చేస్తూ,సకల చరాచర రూపముల స్థితికారిణిగా సంకీర్తించారు.అంటే సృష్టికారిణి-సృష్టి,స్థితికారిణి జగదం...

   కుర్యాత్ కటాక్షం కళ్యాణి-06     ******************************    ప్రార్థన  *****    అవిద్యానాం అంతస్తిమిర మిహిరద్వీపనగరి    జడానాంచైతన్య స్తబకమకరంద శృతిఝరి    దరిద్రాణాంచింతామణి గుణనికాం జన్మజలధౌ    నిమగ్నానాం మురరిపు వరాహస్య భవతి    శ్లోకము    *****  "దాసాయమాన సుమహాసా కదంబ వనవాసా కుసుంభమనో  వాసా విపంచికృత రాసా విధూత మధువాసారవింద మధురా  కాసార సూన తతిభాసాభిరామతను ఆసాద శీతకరుణా  నాసామణి ప్రవరణాసా శివా తిమిరమాసాదయేత్ ఉపరతిం."   స్తోత్ర పూర్వ ప్రస్తావనము     జగజ్జనని కదంబవనములో విహరిస్తూ సమస్త దేవతాగణములను ఆశీర్వదిస్తున్నది.మునిగణములను (తనను సేవిస్తున్న) తన పాదరజముచే తేజోమూర్తులను చేస్తున్నది.తన నీలోత్పల పాద మకరందాస్వాదన చేయుటకు సాధకుల యొక్క మనసును తుమ్మెదగా మలచమని ప్రార్థింపబడుచున్నది.సంసార సర్పమును కడతేర్చు ఆడముంగిసగా,సంసార సాగర కీలలను ఇంకింపచేయు సూర్య ప్రతాపముగా భువనములను పాలించుచున్నది.  పదవిన్యాసము.  *************  1.తిమిర మిహిరద్వీపన...

   కుర్యాత్ కటాక్షంకళ్యాణి-05    *********************   ప్రార్థన  ****   అమూం  తే వక్షోజావమృత మాణిక్య కుతుపౌ   న సందేహోస్పందో నగపతిపతాకే మనసివ@    పిబంతౌ తౌ యస్మాత్ అవిదిత వధూసంగ రసికౌ   కుమారావద్యాపి ద్విరద వదన క్రౌంచదళనౌ.  శ్లోకము  ****   "కుంబావతీ సమవిడంబా  గళేన నవ తుంబాభవీణ సవిధా   బింబాధరా వినత శంబాయుధాది నికురంబా కదంబ విపినే   అంబా కురంగ మద జంబాళి రోచిరిహ లంబాలకా  దిశతు  మే   శం బాహులేయ శశి బింబాభిరామ ముఖ సంబాధిత స్తనభరా."  స్తోత్ర పూర్వ పరిచయము.  ****************    దేవర్షి గణ సంభూత యైన ఆ స్కందమాత కదంబవనములో లీలగా క్రీడిస్తూ పరిపాలనమును గావిస్తున్నది.ఎందరోమహానుభావులను తన చరణధూళిని స్వర్గసోపానములుగా మలచి కటాక్షించినది.సంసార సర్పద్రష్టులను ఆడ ముంగిసయై ఆదుకున్నది.సంసార సాగరమును   ఈదలేని వారిపైజాలిపడి, తాను సూర్యశక్తిగా ప్రకటింపబడుతూ వాటిని ఇంకింపచేసి తరింపచేయునది అయిన ఆ  మాతృమూర్తి నా హృదిలో ప్రకాశించుచు,శుభములను చేకూర్చును గాక అని మహాకవి ...

   కుర్యాత్ కటాక్షం కళ్యాణి-04    ******************    ప్రార్థన    ******  గతైర్మాణిక్యత్వం గగనమణిభిః సాంద్రఘటితం  కిరీటం తేహైమం హిమగిరిసుతే కీర్తయతి యః  సనీడే యత్ ఛాయాత్ చురణశబలం చంద్రశకలం  ధనుఃశౌనాసీరం కిమితి నః బధ్నాతిధిషణాం.   శ్లోకము.   ****** " బాలామృతాంశు నిభఫాలామనంగరుణ చేలానితంబఫలకే  కోలాహల క్షపితకాలామరాకుశల కీలా శోషణ రవిః  స్థూలాకుచే జలదనీలాకచే కలిత లీలా కదంబ  విపినే  శూలాయుధా ప్రణుతి శీలావిభాతు హృది శైలాధిరాజ తనయా."  పూర్వ స్తోత్ర ప్రస్తావనము.  ****************    మందార మకరందమాధుర్యమును గ్రోలుమధుపంబు బోవునే మదనములకు--పోతన  మహాకవి.   అదేవిషయమునుమరింతనొక్కి వక్కాణిస్తూ,తల్లీ నీ పాద రజ మకరందమును, అనన్య భక్తితో గ్రోలుటకు నామనసును  తుమ్మెదగా మార్చి  నన్ను  అనుగ్రహింపుము .తల్లీ !సంసారమనేసర్పము విషపుకాటులతో నన్ను సతమతము చేస్తున్నది.దానిని ఆడుముంగిసవై అదృశ్యము చేసి నన్ను నీ సేవకు సంసిద్ధముచేయి అని ,మహాకవిప్రస్తుత శ్లోకములో అకుశలతలను తొలగించమని వేడుకుం...

   కుర్యాత్ కటాక్షం కళ్యాణి-03    ****************  ప్రార్థన   దృశాద్రాఘీ   యస్యా దరదళిత నీలోత్పల రుచా   దవీయాంసుం" దీనం స్నపయ కృపయా మామపి శివే"   అనేనాయం ధన్యో భవతి న చతే హానిరియతా   వనేవా హర్మేవా సమకర నిపాతో హిమకరః.   శ్లోకము   ******  " యాళీ భిరాప్త తనుతాళీనకృత్ ప్రియక   పాళీషు   ఖేలత  భవ    వ్యాళీ నకుల్యసిత చూళీభరా     చరణ ధూళీ లసత్   మునిగణా    యాళీ భృతి శ్రవసి తాళీదళం వహతి యాళీక శోభితిలకా    పాళీకరోతు మమకాళీ మనః స్వపద నాళీక సేవన విధౌ."  స్తోత్ర పూర్వ ప్రస్తావనము   ***************     అమ్మా నీవు కదంబవనములో చెలులతో సఖ్యముగావిహరిస్తూ,సమస్త దేవతాగణముచే పాదసంసేవనమును స్వీకరిస్తూ వారిని అనుగ్రహిస్తున్నావు.తపోధనులైన వ్యాస వాల్మీకాదులకు నీ అనుగ్రమును సోపానముచేసి ఉద్ధరించుచున్నావు.భక్తరక్షణాశీలా      సనకాది సమారాధ్యా-నీవు అసంఖ్యాక   మునిగణములను  నీ పాదరజముతో (సామీప్య భక్తానుగ్రహముతో ) తేజోవంతు...

    కుర్యాత్ కటాక్షం కళ్యాణి-శ్లోకము02   *************************  ప్రార్థన     తనీయాంసం పాంసుం తవచరణ పంకేరుహ భవం     విరించి సంచిన్నన్విరచయతి లోకానవికలం     వహత్యేనం శౌరిః కథమపి సహస్రేణ శిరసాం     హర సంక్షుద్యైనం భజతి భసితోద్ధూలన విధిం.  శ్లోకము     ద్వైపాయన ప్రభృతి శాపాయుధా త్రిదివ సోపాన ధూళి చరణా   పాపాపహ స్వమను జాపానులీన జన తాపాపనోద నిపుణా   నీపాలయా సురభి ధూపాలకా దురిత కూపాత్ ఉదంచయతు మాం   రూపాధికా శిఖరిభూపాలవంశ మణిదీపాయితాం భగవతి.    స్తోత్ర పూర్వ పరిచయము    దేవతా సమూహములచే కదంబవనములో సేవింపబడుతూ,వారి కిరీట కాంతులచే ప్రకాశమును-మంచిగంధపు సువాసనలీను చేలాంచలమును ధరించి పరిమళమును అనుగ్రహింపచేస్తున్న జగజ్జననిని,తాంబూలరసమును ప్రసాదించి,అప్రతిహత ఆశుధారను అనుగ్రహించమనిన స్తుతిని మననము చేసుకుంటూ,ప్రస్తుత శ్లోకములోనికి ప్రవేశిద్దాము.  పద విన్యాసము.  జగజ్జనని- కరుణామయి.  1.చరణా-పాదపంకజములు కల తల్లి    ధూళి- చరణా-పరాగ పాద పంకజములు కల తల్లి    సోపాన- ...